Moet je reizen om tot grote inzichten te komen? Of kun je net zo goed thuis blijven? Twee pantoffels van een wereldreiziger zijn het er nog niet over eens.
De verlaten huiskamer van een reiziger, midden in de nacht. Verweesd staan daar Eddy en Joke, de pantoffels van een wereldreiziger.
joke
Hij heeft ons achtergelaten. Wat is dat toch, waarom zijn wij niet genoeg voor hem?
eddy
Neem het niet zo persoonlijk. Hij komt heus wel terug hoor. Je lijkt wel een hond die even buiten moet wachten bij de supermarkt. Je jankt en trilt alsof je voorgoed verlaten bent. Er is slechts één ding dat alle reizigers bindt: het verlangen naar huis. Dus hij komt heus wel terug. En dan vinden zijn voeten ons als vanzelf weer.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
joke
Als dat verlangen naar ons zo groot is, waarom gaat hij dan steeds weg?
eddy
Omdat hij af en toe zijn hoofd moet kunnen leegmaken, om na te denken. Een grote geest heeft grote afstanden nodig. Verre velden, vreemd volk, nieuwe invloeden en sensaties, stressvrije stranden. Pas dan kan zich iets nieuws in zijn geest nestelen of openbaren.
joke
Ik heb hem nog nooit een filosofisch traktaat zien schrijven dankzij een van zijn reizen. Immanuel Kant staat erom bekend dat hij nooit zijn woonplaats verliet en elke dag hetzelfde oersaaie rondje liep. En ook Spinoza, geboren in Amsterdam en gestorven in Den Haag, heeft nooit verre reizen gemaakt. Wil jij beweren dat hun ideeën niet grensverleggend zijn? Ik denk eerder dat onze pantoffelheld een probleem heeft: hij is bang voor de innerlijke leegte waarmee hij geconfronteerd zal worden als hij eens thuisblijft.
eddy
Voor werkelijke inzichten moet je meer van de wereld hebben gezien dan je eigen pantoffels en je achtertuin. Je kunt wel over de wereld nadenken vanuit je luie stoel, maar als je niet in beweging komt, blijft al het vreemde een abstractie.
joke
Maar in beweging komen geeft geen enkele garantie tot werkelijk zien, laat staan werkelijk denken. Onze ‘wereldreiziger’ is in werkelijkheid niet meer dan een toerist, het type uitvreter dat hij na thuiskomst in zijn eigen stadje als een plaag beschouwt. Als een luie, verwende consument zet hij zichzelf in beweging, niet uit nieuwsgierigheid, maar om de leegte te ontlopen. Hij zet zijn consumptiepatroon van thuis voort. Het comfort mag tijdens zijn verkenningen ook niet achterblijven.
eddy
Welnee, reizen confronteert hem met zichzelf, omdat hij juist niet kan terugvallen op alles wat vertrouwd is. En als hij weer thuiskomt, kijkt hij met andere ogen naar zijn vertrouwde omgeving – ook naar ons dus. Misschien waardeert hij ons weer meer als hij weggeweest is.
joke
De reizen die hij maakt, zullen hem niet veranderen. Want onze reiziger is niet meer dan een toerist. Een reiziger is iemand die op zoek is, waarnaar of naar wie dan ook. Een toerist is een reiziger die niet op zoek is, omdat hij al gevonden heeft. Omdat hij alles heeft wat zijn hartje begeert. De toerist mist het zoekende, het echt nieuwsgierige. Hij vindt een hoop dingen interessant, maar bekijkt ze enkel met een volle maag, onverschillig en verveeld. En wie in deze wereld reist, wordt onvermijdelijk een toerist. Onze reizende pantoffelheld maakt zichzelf enkel wijs dat hij meer is dan dat. Maar uit zijn gedrag blijkt het niet. Als ik zie met welke souvenirs hij thuiskomt… Ik zou dan ook liever van ‘tripjes’ spreken dan van reizen.
eddy
Jij doet alsof reizen in deze wereld überhaupt niet meer mogelijk is. Alsof je vanzelf de McDonalds gaat bezoeken als je op onbekend terrein bent. Maar dat is toch een karikatuur? Ik zou het onderscheid tussen toerist en reiziger nog steeds willen maken, en onze eigenaar is een reiziger pur sang. Hij kan niet denken in deze moerassige polder die wij tot een krap, verstikkend landje hebben gemaakt. Hij moet kunnen ademen. Dat zal hij niet doen als consument op locatie, maar als ontdekker van nieuwe, inspirerende ervaringen.
joke
Je zou me overtuigen, als ik wist dat ons uithuizige baasje hier thuis ook zou reizen. Werkelijke reizen vinden namelijk plaats zonder kilometers te maken. Het is een houding, geen handeling. De echte reiziger is iemand die innerlijk kan dwalen. Als er in dat innerlijk niets gebeurt, dan kunnen de uitzichten nog zo mooi zijn, maar blijven de inzichten uit. Ik verlang ernaar dat hij thuiskomt, ons aantrekt, en eindelijk eens een innerlijke reis maakt.
Er klinkt een geluid van een sleutel die het sleutelgat zoekt, het slot dat opengedraaid wordt en de deur die opengaat. De pantoffels slaken een inwendig juichkreetje.
