De manier van oorlogvoeren door het Israëlisch leger is sterk beïnvloed door contemporaine, postmoderne filosofie.
Met name het werk van de Franse filosoof Gilles Deleuze en psychoanalyticus Félix Guattari is verplicht studiemateriaal op Israëlische militaire elite-academies. Dit blijkt uit een discussiepaper van architect en schrijver Eyal Weizman, waarmee hij deelnam aan de conferentie ‘beyond bio-politics’ aan City University, New York.
Weizman sprak in Israël met docenten militaire tactiek en militaire leiders, en bestudeerde de theoretische stof.
Het werk van Deleuze en Guattari is met name populair, omdat het uitnodigt op een geheel andere manier te kijken naar ruimte, vooral naar stedelijke gebieden. Bij stadsgevechten, tegen bijvoorbeeld Palestijnse guerilla’s, levert dat succesvolle ‘operationele tactieken’ op. Bij de aanval op de Palestijnse stad Nablus in 2002 ontwikkelde het Israëlische leger een manier van oorlogvoeren die ‘bewegen door muren’ wordt genoemd: met explosieven en drilhamers baanden speciale troepen zich zelfstandig, zonder commando van hogerhand, een weg door de muren van huizen heen, en creëerden zo een nieuwe, voor Palestijnse strijders vrijwel onzichtbare, netwerk van tunnels. Een tactiek die is gebaseerd op het begrip rizoom van Deleuze. Volgens Deleuze, die in 1995 zelfmoord pleegde, is het rizomatische denken niet-hiërarchisch, ‘als een kaart die nog vervaardigd en geconstrueerd moet worden, die altijd demonteerbaar, aansluitbaar, omkeerbaar en verwisselbaar blijft, met vele in- en uitgangen, met zijn vluchtlijnen.’ Of, zoals een Israëlische soldaat het vertelt: ‘als een worm eet ik me een weg vooruit. Soms kom ik even boven, om snel weer te verdwijnen.’
Volgens Weizman moet de ‘postmoderne’ militaire tactiek niet alleen de kans op succes van een militaire campagne verhogen. Het is ook een campagnemiddel. De theorie wordt dan ook graag uit de doeken gedaan tijdens lezingen, en interviews; het draagt bij tot het beeld van een beschaafd en ontwikkeld leger. Bovendien worden vijanden erdoor geïntimideerd. ‘Een wapen van shock and awe. Met als boodschap: “jullie zullen nooit begrijpen wat jullie vermoordt.’
De tekst van Eyal Weizman circuleert op het internet (via google), en verscheen in het maart/aprilnummer van Radical Philosophy
Leon Heuts
