Sinds kort is deel 1 van Prousts meesterwerk ook in stripvorm te krijgen. Tekenaar/bewerker Stéphane Heuet: “Proust maakte de werkelijkheid veel mooier dan ie in feite is. Dat verklaart zijn succes.”
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Tachtig jaar geleden stierf Marcel Proust. Vijfenzeventig jaar geleden verscheen het laatste deel van zijn romancyclus A la recherche du temps perdu. Nu is in het Nederlands het eerste deel van dit Franse boek der boeken ook in de vorm van een stripboek uitgegeven. De auteur ervan is Stéphane Heuet, tot een jaar of zes geleden werkzaam bij een reclamebureau, nu een wereldwijd gevierd striptekenaar. Heuet: “Voor mij is Proust filosofie. Je kunt hem lezen als een soort chroniqueur van een lang vervlogen tijd, het Frankrijk aan het begin van de 20e eeuw. Je kunt het boek ook als een kunstcatalogus lezen, en dat komt dichter bij hoe ik het wil zien: het echte leven is voor mij de kunst. We hebben hier te maken met een man die al lang dood is en ons toch nog op dezelfde manier weet te raken als toen hij nog leefde, net als Leonardo Da Vinci met zijn Mona Lisa. Daarin herken je de echte kunstenaar. Wanneer men zegt dat het thema van de romancyclus de tijd is, ga ik daar niet mee akkoord. Het echte thema is het doel van het leven. De verteller brengt verslag uit van zijn zoektocht naar dat doel. Het is het verhaal van een man die het geluk eerst zoekt in zijn familie, dan in de liefde voor jonge meisjes en het uiteindelijk vindt in de kunst. Kunst is voor Proust het overbrengen van een emotie, en je kunt dat met woorden doen, maar ook met muziek of schilderijen. Het heeft dus niets met ideeën te maken, maar alles met gevoel.”
Was Proust tekenen een jongensdroom?
“Welnee, ik zat op mijn twintigste bij de marine en verveelde me dood, net als de rest van de bemanning van het schip, wat normaal is en de reden waarom alle marineschepen een grote bibliotheek aan boord hebben. Voor mij was het zoiets als met een gebroken been in het ziekenhuis liggen: het was nu of nooit Proust lezen. Dus ik begon eraan en raakte vreselijk teleurgesteld: oersaai vond ik het. Ik was wellicht te jong. Proust had dus meteen afgedaan. Een jaar of vijftien later was ik getrouwd met een echte Proustliefhebster die het niet begreep dat ik hele dagen strips zat te lezen en niets voor ‘haar’ schrijver voelde. Ze zette me ertoe aan A la recherche opnieuw ter hand te nemen en ik was meteen verkocht. Ik ging op in die wereld en soms leek die wel wat op die van Kuifje, zo vond ik. Ik dacht dat iemand Proust toch zeker al eens getekend moest hebben, maar dat bleek niet zo te zijn. Dus dat ging ik toen maar doen.”
Waarom is Proust vandaag nog steeds zo populair?
“Hij heeft opgeschreven wat hij van zijn leven heeft opgestoken. Hij vertelt over de levens van zijn kennissen, over de zaken die hem plezier hebben bezorgd en de gerechten die hij graag at, maar met dat alles heeft hij de werkelijkheid veel mooier gemaakt dan die in feite was. Hij heeft de vertrekstaten van de treinen aangepast, en de trajecten die ze rijden. Normandië ligt opeens in Bretagne. Hij heeft het beeld van de kathedraal van Amiens verhuisd naar de kerk van Balbec. Hij heeft de wereld dus herschapen. En volgens mij is dat de reden dat hij succes heeft in alle lagen van de bevolking. Want dé Proust-lezer is een fictie. Iedereen leest hem, van taxichauffeur tot universiteitsprofessor, homo- en heteroseksuelen, joden en antisemieten. Ieder herkent er iets in en niemand kan hem voor zich opeisen. De een ziet er zichzelf in, de ander een beeld voor de hele mensheid.”
Op zoek naar de verloren tijd / Combray, door Marcel Proust, beeldverhaal met illustraties van Stéphane Heuet, uitg. Atlas, Amsterdam 2002, 72 blz., € 16,50
