Paul van Tongeren
Emeritus hoogleraar ethiek, Nijmegen
Trump heeft gelijk: er bestaan altijd ook alternatieve feiten. Feiten zijn altijd al geïnterpreteerd en geselecteerd. Noem me een feit en ik zal laten zien dat áls het van betekenis is, die betekenis gevormd is door een interpretatie. Feiten zonder zo’n betekenis zijn – inderdaad – van geen enkele betekenis. Als we soms aan de feiten voldoende denken te hebben, is dat alleen omdat de betekenis die ze voor ons hebben zo vanzelfsprekend lijkt dat we de interpretatie erachter niet meer zien. Maar vanzelfsprekend zijn slechts die dingen waar je niet meer over nadenkt. Voor wie wel nadenkt is elke betekenis principieel discutabel. Dat betekent dat loutere feiten (los van hun betekenis) er niet toe doen. Maar dat betekenissen teruggaan op interpretaties maakt ze niet willekeurig. Sommige meningen zijn meer waar dan andere. En de enige plaats om dat uit te vinden is het redelijke gesprek. En daarin blijft van het gelijk van Trump niet veel over.
Elize de Mul
Promovendus techniekfilosofie, Leiden
De wetenschap richt zich binnen de vier muren van het laboratorium en de studeerkamer op feiten. De politiek begeeft zich in het wild en houdt zich bezig met het scheppen van waarden en de wereld. Althans, dat is het klassieke idee achter de scheiding van wetenschap en politiek. Dit zou voor een gezonde situatie moeten zorgen; de niet door waarden gekleurde wetenschap is objectiever, de niet door de realiteit belemmerde politiek vrijer. Onze moderne realiteit treft echter wetenschappers in het wild en politici in het laboratorium aan. De wetenschap geeft net zo goed vorm aan de wereld als de politiek; de politiek spreekt zich uit over klimaatveranderingen, griepprikken en plofkippen. Een scheiding lijkt dan ook niet meer mogelijk, of is misschien nooit mogelijk geweest. In het huidige politieke klimaat in het Westen gaat het dan ook niet zozeer om de afweging of we al dan niet fact free politics moeten bedrijven. Beter waken we voor real fact free politics, die onze waarden en wereld vervaarlijk vervormen.
Alicja Gescinska
Politiek filosoof, Amherst
De behoefte aan fact free politics is zo groot als de behoefte aan fact free medicine en fact free education. Fact free betekent dat je sommige problemen zomaar kunt uitvergroten en andere trivialiseren. Het gevolg is dat je overdreven angst cultiveert in het ene geval en te weinig burgerlijke waakzaamheid in het andere. De schaamteloosheid waarmee populistische politici leugens voor waarheden verkopen en valse beloftes als realistische dromen presenteren, is stuitend. Het getuigt van misprijzen voor de waarheid, misprijzen voor de burger, én misprijzen voor de democratie en haar vrijheden. Het vertrouwen van de burger in de politiek zal alleen maar verder afbrokkelen door fact free politics, en zonder vertrouwen is democratie een wankele constructie. Het communisme waarin ik mijn eerste levensjaren doorbracht, was een systeem van leugens. Het is onmogelijk in vrijheid te leven waar de leugen regeert. Waar het beleid vandaag uitgaat van alternative facts dreigt dat ook zo te zijn.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
