De cactustuin van Lanzarote

'Eén ding was in ieder geval zeker: wat Rudi was overkomen had ons alledrie kunnen overkomen; niemand was meer veilig. Geen enkele sociale positie of persoonlijke band bood nog zekerheid. We leefden in een tijd waarin alles mogelijk was en alles kapot kon.' Michel Houellebecq is nog steeds niet ten prooi gevallen aan optimisme. ‘Rudi’ is een Brusselse politieman wiens Marokkaanse vrouw islamfanate is geworden om nadien met haar twee dochtertjes naar haar vaderland te vertrekken. De man raakt in een depressie en uiteindelijk sluit hij zich aan bij een sekte die pedofilie predikt. En dat in het post-Dutroux-tijdperk. Meteen is dan ook nog iets anders duidelijk geworden: Houellebecq schuwt ook nog steeds geen heilige huisjes.

In zijn nieuwste roman volgen we een niet bij naam genoemde verteller die op reis gaat naar het vulkanische eiland Lanza­rote, een van de Canarische eilanden. Niet echt een voor de hand liggende vakantiebestemming natuurlijk, aangezien er geen nachtelijk vertier, geen uitzonderlijke natuur en – sinds de aardbevingen en de vulkaanuitbarstingen van 1730 tot 1732 – ook geen cultuur te vinden is. De twee bezienswaardigheden van Lanzarote zijn een cactustuin en een natuurreservaat waar wellicht niet één dier in leeft. Maar die verteller is dan ook niet de eerste de beste. Het is de meest elitair nihilistische persoon die Houellebecq ooit heeft neergezet. De wereld be­staat volgens hem uit idioten en niets is de moeite waard. Zowat iedereen moet het dus ontgelden. Om er maar een paar te noemen:  Engelse toeristen, Franse hermetische dichters ( 'Kameel, / Aanwezigheid van kamelen, / Mijn busje is verd­waald' persifleert hij hen) en Belgen in het algemeen. Geluk­kig ontmoet hij het Duitse lesbische koppel Pam en Barbara, waarna zij samen op allerhande expliciet beschreven manieren seks hebben.

En het is die seks, en vooral de geestdodende werking ervan waar het in deze novelle om te doen is. Menselijk contact is hier totaal afwezig. Alleen voor het zelfzuchtige lichamelijke genieten is er nog plaats. De verteller kijkt bijvoorbeeld verschrikkelijk neer op Rudi, zijn enige 'vriend' op Lanzarote, en toont geen enkel medeleven wanneer deze voor het gerecht wordt gesleept. 'Ik was er niet bij toen het vonnis werd uitgesproken' is de laatste zin van het boek. Waar Houellebecq in zijn vorige romans nog aandacht had voor de maatschappij en hij een hele theorie ontwikkelde over de manier waarop het materialisme van deze tijd overwonnen zou kunnen worden – namelijk door een spirituele geesteshouding – lijkt alles hier verloren te zijn. Tenzij de gevoelloze verteller de personificatie zou zijn van die geesteshouding natuurlijk: een aristocratische maak-mij-wat-wijs-pose.