‘Spanje is het probleem, Europa is de oplossing’, een veelgeciteerde uitspraak onder Spaanse intellectuelen in de nadagen van dictator Franco, begin jaren ’80. Maar de uitspraak komt oorspronkelijk uit een heel andere context: de Spaanse filosoof Ortega y Gasset (1883-1955) maakte zich aan het begin van de vorige eeuw zorgen over het zinloze nationalisme dat Spanje en andere staten in zijn greep had. Hij kreeg vooral bekendheid door zijn boek Opstand der horden (1930), waarin hij als een echte Nietzscheaan zijn weerzin uitspreekt over de opkomst van de massacultuur en de massamens.
Ortega y Gasset is een van de drie grote denkers met een nog altijd actuele democratiekritiek die op de komende avond Filosofie in de Rode Hoed aan de orde komt (naast Plato en Tocqueville). Ortega y Gasset schreef zijn beroemde boek in de aanloop naar de jaren ’30 in de vorige eeuw. Wat kunnen we daar nog mee? Voormalig secretaris-generaal van de Europese Unie en van de NAVO, de Spanjaard Javier Solana, citeerde de uitspraak over Spanje en Europa een paar maanden geleden nog in een toespraak, en het was duidelijk dat hij doelde op de huidige economische crisis waar Spanje (en ook Europa) nu in zit. Dat vraagt om een gezamenlijke internationale aanpak, aldus Solana.
Ortega meende dat in zijn tijd de cultuur een diepe crisis doormaakte. Ook nu denken de meeste vooraanstaande denkers dat de economische crisis geworteld is in een veel diepere crisis, die in de cultuur. Op 12 april gaan onder de titel Schuld & Boete filosofen en economen op de jaarlijkse FilosofieNacht met elkaar in debat om de crisis te analyseren en te fileren. Meer info: www.filosofienacht .nl
Meer informatie over Rode Hoed zie pag. 50
Dit artikel is exclusief voor abonnees
