In de film The Banshees of Inisherin (2022) besluit een man van de ene op de andere dag een jarenlange vriendschap te verbreken. Als zijn trouwe vriend hem voor hun dagelijkse wandelingetje naar de enige kroeg van het kleine Ierse eiland komt halen, doet hij gewoonweg de deur niet meer voor hem open. Wanneer deze bij gelegenheid vraagt wat hij fout heeft gedaan en hoe hij het weer goed kan maken, blijkt hij niets fout te hebben gedaan. Zijn oude vriend vindt hem gewoon saai. Vriendelijk, maar saai. En hij heeft besloten de kostbare tijd van een mensenleven niet langer te versukkelen aan saaiheid en vriendelijkheid. Hij stort zich liever op het componeren, zodat hij iets van blijvende waarde kan nalaten.
De gewezen beste vriend kan zich er niet bij neerleggen. Hoe kan vriendelijkheid zo wreed worden bestraft? De componist lacht en vraagt retorisch welke historische figuren we ons herinneren vanwege hun vriendelijkheid.
Even tussendoor… Meer columns lezen van Coen Simon? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
De kloof tussen de voormalig beste vrienden kan nauwelijks groter. Jarenlang gingen ze samen door het leven, maar nu bloot komt te liggen wat voor hen individueel het leven de moeite waard maakt, blijkt dat ze al die tijd een ander leven leidden.
Het enige waar ze elkaar nog in zouden kunnen vinden is het gevecht tegen de nutteloosheid van het leven. Volgens Moritz Schlick (1882-1936) ervaart iedereen weleens een dagje zijn leven als weinig zinvol. Maar soms wordt het existentiëler, en ziet iemand ‘gevraagd naar de zin van het leven, als een woest en donker landschap de gedachte opdoemen dat alles niet alleen voorbijgaat, maar bovendien volstrekt nutteloos is.’
Hoe kan vriendelijkheid zo wreed worden bestraft?
Op dit bodemloze stutpunt balanceert de menselijke conditie. Er is niets van waarde waarvan wij niet zelf eerst de waarde inzien. Of toch? Want hechten we niet allemaal waarde aan waarde?
Volgens geldfilosoof Georg Simmel (1858-1918) zijn waarden uiteindelijk niet-vervulde verlangens. In een bodemloos universum hoef je niet bang te zijn dat de onvervulde verlangens op een dag uitgeput zijn.