Depressie is een van grootste bedreigingen voor de volksgezondheid. Maar volgens filosoof en psycholoog Bert van den Bergh begrijpen we nog maar weinig van het fenomeen. Depressie is volgens hem geen stemmingsstoornis, maar een afstemmingsstoornis.
Volgens Van den Bergh heerst er een sterke dwang om alles uit jezelf te halen: veel mensen zijn gefixeerd op het eigen ik. Dit kan leiden tot een ontevredenheid.
‘Volgens het heersende geluksideaal moet je midden in de wereld staan en een uitgebreid netwerk hebben, maar je moet vooral ook geheel zelfstandig zijn. Je moet een krachtig, autonoom individu zijn, dat zijn passies realiseert. Genieten is een plicht. En anderen zijn middelen daartoe.’
Maar dit ideaal van zelfverwerkelijking is niet voor iedereen haalbaar. En wanneer je niet voldoet aan dit ideaal, is het je eigen schuld.
‘Het gekke is dat dit gevoel van persoonlijk falen samengaat met de gedachte dat depressie een defect in onze hersenen is, dus eigenlijk een mankement is dat van buiten komt en dat we met een pil als Prozac kunnen bestrijden. De Nederlandse Hersenstichting noemt depressie een hersenaandoening. Het is een normale manier geworden om erover te praten.’
Van den Bergh wil depressie op een andere manier benaderen, namelijk als afstemmingsstoornis.
‘Wij zijn afstemmingswezens. Dat begint al in de baarmoeder: moeder en kind moeten op elkaar inspelen. Het hele proces van mens-worden, leren leven en samenleven is ten diepste ook een kwestie van afstemming, in verbondenheid met anderen. Voor iemand die aan een depressie lijdt is dat proces ontregeld, en daarmee de toegang tot de wereld verstoord – de wereld gaat hem of haar niet meer aan. Dan ben je als het ware niet meer “afgestemd” op de wereld. De mood disorder of “stemmingstoornis” depressie is dus in wezen een “afstemmingsstoornis”
Volgens Van den Bergh kan het helpen te beseffen dat de uitweg waarschijnlijk niet schuilt in sleutelen aan jezelf. Je moet je weer verbonden gaan voelen met anderen. Tegen iemand die neerslachtig is kan je dus het beste zeggen: erken je connecties. Doe iets voor een ander als je je slecht voelt. Dat lijkt veelgevraagd en contra-intuïtief, maar kan juist bevrijdend en helend zijn.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
