‘In welk ander land kan men genieten van een zo totale vrijheid’, staat (in het Frans) op de gevel van Westermarkt 6 in Amsterdam. Het is het huis waar René Descartes de zomer van 1634 doorbrengt. Spinoza, op dat moment 2 jaar oud, woont iets verderop in Amsterdam.
Descartes kwam naar Nederland om rustig aan zijn baanbrekende filosofie te kunnen werken. Het klimaat in de Nederlandse Gouden Eeuw was niet alleen uitstekend voor de handel en de schilderkunst, maar trok ook intellectuelen aan. En juist die vrije handelsgeest bleek heel vruchtbaar voor de filosofie, stelt Erno Eskens (p. 20).
Naast handelaren zijn Nederlanders ook calvinisten en die hechten een groot belang aan het persoonlijk geweten: de hoogste autoriteit is het eigen oordeel – ook dat kenmerkt het Hollandse denken. Dat subjectieve aspect is door de internationalisering van de academische filosofie in de verdrukking gekomen; de publieksfilosofie zet die kenmerkende Nederlandse traditie nu voort, volgens Ad Verbrugge (p. 30).
Denker des Vaderlands Hans Achterhuis wil daar de komende jaren een voortrekkersrol in gaan vervullen. Hij gaat niet voor ons denken, hij gaat ons al helemaal niks voorschrijven, maar hij zal via allerlei podia zijn filosofische expertise toevoegen aan het publieke debat en proberen dat een ‘duwtje in de goede richting te geven’. Waarna eenieder zelf zijn oordeel zal moeten vormen. Vanaf pagina 32 licht hij zijn rol toe.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Voorwoord
Door Daan Roovers op 30 april 2014
Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand.
Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Relevante berichten
Aandacht
Voor leden
Portretten: zorgen
Vier mensen over de vraag: wat is zorgen?
Identiteit
Ben Kuiken: ‘We worden constant heen en weer getrokken door zin’
Zin bepaalt hoe we naar de wereld kijken, zegt filosoof Ben Kuiken. ‘Als je iets als werkelijk beschouwt, heeft het werkelijke consequenties.’
Kunst
Voor leden
Moreel dilemma: kan AI een auteur zijn?
AI genereert met gemak een prikkelend essay, opzwepende muziek of een subliem ontwerp. Mogen we AI daarvan de auteur noemen?
Opvoeding
Voor wie zorgen we als we zorgen?
Alleen met zorgen kan een mens zorgeloos leven, schrijft hoofredacteur Coen Simon.