Psychologe en loopbaanadviseur Nienke Wijnants (39) schreef het boek Wie ben ik en wat wil ik?. Ze houdt niet van stellige antwoorden. ‘Al onze theorieën zijn maar verzinsels.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Wat kan ik weten?
‘Vooral na het schrijven van Wie ben ik en wat wil ik? dwing ik mezelf om deze vraag met “niets” te beantwoorden. Dat is natuurlijk wel een erg kort antwoord. Helemaal als je bedenkt dat ik hiermee ook de andere vragen van Kant beantwoord heb. Want als ik niets kan weten, weet ik ook niet wat ik moet doen of wat ik mag hopen of wat de mens is. Dan houdt alles daarmee op. Het probleem is alleen dat ik stiekem toch van alles voor waar aanneem. Anders zou ik niet kunnen leven. Ik verzin, net als iedereen, allerlei theorieën over het leven die me zekerheid geven. Ik denk alleen dat het goed is daar steeds weer kritisch naar te kijken en te beseffen dat het maar verzinsels zijn. Wij hebben namelijk met z’n allen overal razendsnel ons oordeel over klaar. Daarom zouden we wel wat bescheidener mogen zijn door te beseffen dat we eigenlijk niets zeker weten. Niet stellig zijn is alleen erg moeilijk. Met mijn antwoord “niets” ben ik ook weer stellig. Want zelfs dat ik niets zeker kan weten weet ik niet zeker: misschien zijn er wel dingen zeker te weten. Het zou best kunnen dat we over een paar eeuwen zeggen: “De wetenschap heeft het over een aantal dingen toch bij het rechte eind gehad.” Zo blijkt uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek dat wij voor een groot deel door ons lichaam worden bepaald. Hoe ouder ik word, hoe duidelijker ik voel dat ik inderdaad word gedreven door hormonen en andere lichamelijke kwesties. Als ik chagrijnig ben, komt dat vaak doordat ik honger heb enzovoort. Dus als ik een gok moet wagen, dan gok ik erop dat de wetenschappen vaak in de buurt zitten. De kans dat er een God is, schat ik minder groot in: ik ga uit van een kans van één op honderd. En dan zijn er nog opties waar ik geen weet van heb.’
Wat moet ik doen?
‘Ik merkte enkele jaren geleden in mijn praktijk als loopbaanadviseur dat veel dertigers in een existentiële crisis zitten, maar dat zelf niet weten. Ik vroeg me af: wat moet ik daarmee doen? Toen ben ik mijn eerste boek gaan schrijven: Het dertigersdilemma (2010). Ik begon dat boek met het idee dat de lezer zich daardoor iets lekkerder zou gaan voelen en de volgende morgen met meer enthousiasme uit bed zou stappen. Het boek heeft ongelooflijk goed verkocht en ik krijg nog steeds wekelijks mailtjes van mensen die zich erin herkennen en zeggen er veel aan te hebben. Mijn laatste boek gaat nog veel explicieter over de zin van het leven. Ik zeg daarin eerlijk dat ik denk dat we de zin van het leven nooit zullen vinden, maar dat het wel helpt met die zinvraag bezig te zijn, dus met filosofie. Ik weet niet of dit boek net zo’n succes wordt als het vorige, maar ik krijg alweer emotionele en ontroerende reacties. Dan denk ik: zie je wel, ik heb het bij het rechte eind. Iedereen moet dit boek lezen, het helpt de lezers. Al is het maar een klein beetje, ik kan en moet de wereld verbeteren. Maar het volgende moment zie ik iemand achteloos een bierblikje op straat gooien of moedwillig een trap tegen een autospiegel geven en denk ik: wie houd ik nu voor de gek? De mensheid is niet te redden, het heeft allemaal geen enkele zin.’
Wat mag ik hopen?
‘Dat is dus precies de vraag die ik me stel. Ben ik te naïef en te optimistisch, of ben ik juist te pessimistisch? Ik leef tussen hoop en vrees. Waarom doe ik eigenlijk wat ik doe? Voor mezelf, om in de belangstelling te staan? Natuurlijk krijg ik heus wel een beetje een high gevoel van een coole boekpresentatie en een mooi stuk in nrc Next. Maar dat mailtje van een lezer die echt geraakt is door mijn boek geeft mij een veel dieper en meer beklijvend geluksgevoel. Dus ik moet erkennen dat ik eigenlijk hoop dat iedereen mijn boek leest en er zich iets beter door gaat voelen. Wat ik het meeste vrees is niet dat mijn boek niet succesvol zal zijn, maar dat het zijn doelgroep niet zal bereiken.’
Wat is de mens?
‘Ik weet het niet. De ene keer denk ik dat de mens te redden is, de andere keer weer niet. Ik heb nu wel antwoord gegeven op de eerdere vragen, maar uiteindelijk moet ik zoals ik aan het begin al zei erkennen dat ik gewoon niets kan weten.’
Wie ben ik en wat wil ik?
Nienke Wijnants
Prometheus Bert Bakker
296 blz. / € 18,95
