Home Voorwoord: Improviseren

Voorwoord: Improviseren

Door Louis Hoeks op 26 september 2019

Voorwoord: Improviseren
Cover van 10-2019
10-2019 Filosofie magazine Lees het magazine

Toen ik 17 was, speelde ik basgitaar in een punkbandje. Geheel volgens het cliché stond ik al na een paar uurtjes oefenen op een podium, omgeven door vrienden met meer muzikale ervaring. Ik bakte er weinig van, maar toch genoot ik. Wat was het heerlijk om zo samen bezig te zijn.

In dit nummer staat de magie van muziek centraal. Waardoor kan muziek ons raken? Waarom is het  zo leuk om muziek te maken? In zijn dit jaar verschenen autobiografie Het welgetemperde gemoed blikt filosoof en pianist Jos Kessels (pagina 18) terug op zijn eigen leven aan de hand van Bachs Wohltemperierte Klavier: van de eerste prelude die hem herinnert aan een gelukservaring uit zijn jeugd tot prelude 24 waarbij Kessels mijmert over de goddelijkheid in het aardse.

Kessels hoort een ‘scheppende en ordenende kracht’ in muziek, het is voor hem een bewijs van het bestaan van God. Hij citeert Arthur Schopenhauer: ‘De componist openbaart het diepste wezen van de wereld en spreekt de diepste wijsheid uit, in een taal die zijn rede niet kan verstaan.’

Dit laatste geldt volgens de befaamde marxistische filosoof Theodor Adorno alleen voor klassieke muziek. Volgens Adorno maakt populaire muziek de mens tot een slaafse consument en weerhoudt ze hem ervan een kritisch burger te worden, schrijft columnist Alicja Gescinska (pagina 9). Daarmee gaat hij wel erg makkelijk voorbij aan de oproep tot verandering die klinkt in rap, soul en punk. 

Bovendien ontgaat Adorno de kracht van het samen improviseren. In een essay (pagina 24) stelt filosoof en saxofonist Jurriën Rood dat een jamsessie alleen kan slagen als er sprake is van een aantal – onuitgesproken – regels. Zonder gezamenlijk doel geen muzikaal succes.

Als boze tiener kreeg ik dus zomaar een lesje burgerschap zonder het te beseffen. Waar een punkbandje al niet goed voor kan zijn.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.