Theatergroep De Warme Winkel verdiepte zich in een zestiende-eeuwse componist die zijn vrouw en haar minnaar vermoordde. Theatermaker Ward Weemhoff over onderzoek en veeleisendheid.
Tekst loopt door onder afbeelding
Fotografie: Wouter de Wit
Wat kan ik weten?
‘Ik hou enorm van specialisten, van die bezielde figuren die niets anders doen dan 100.000 uur pianospelen of een bepaalde lichaamscel onderzoeken. Als theatermaker ben je meer omnivoor, op alle vlakken bezig. De Warme Winkel staat weliswaar bekend om haar intellectueel toneel, maar dat komt vermoedelijk doordat we minder psychologisch werken dan veel theatermakers. Wij zijn simpelweg bovenmatig geïnteresseerde figuren die ons publiek deelgenoot maken van een zoektocht. Daar komen boeken aan te pas, maar we leren ook dansen als dat moet, of zingen, zoals nu met het Nederlands Kamerkoor voor onze nieuwe voorstelling over de zestiende-eeuwse componist Carlo Gesualdo. We kiezen juist vaak onderwerpen op het gebied waarvan wij leken zijn, zoals nu dus zestiende-eeuwse muziek. En daar duiken we dan een tijdlang met z’n allen helemaal in om er iets over te weten te komen, om het ons eigen te maken. Dat vatten we zo breed mogelijk op. We interviewen bijvoorbeeld ook de leden van het Nederlands Kamerkoor. Gesualdo was een gewelddadig figuur, hij vermoordde zijn vrouw en haar minnaar. Bevatten de persoonlijke verhalen van de koorleden misschien ook geweld? Tegelijkertijd onderzoeken we hoe we die zoektocht in een voorstelling kunnen omzetten. Hoe kunnen we dat geweld laten zien? Wellicht kunnen we auditief geweld gebruiken? Het geluid van een kettingzaag?
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De Warme Winkel wil toeschouwer zijn van haar tijd. Vaak gebruiken we daar historische figuren voor om hun geest of gedachtegoed in het heden te injecteren. Dat doen we om ankerpunten te vinden voor het heden, maar niet om tot kant-en-klare politieke opvattingen te komen. We sturen mensen liever het bos in dan dat we ze eenduidige politieke ideeën aanbieden.’
Wat moet ik doen?
‘Daar sta ik ambivalent tegenover. Aan de ene kant heb ik een hekel aan het woord “moeten”, want ik wil niets moeten. Zeker niet als een ander het tegen me zegt, of als een publiek iets van ons verlangt. In theater proberen we níét aan verwachtingen te voldoen. Onze eerste boekbewerking ooit leek een dodelijk saaie lezing, een soort literaire goelag. Maar degenen die volhielden werden beloond en hadden na vierenhalf uur een mentale en literaire trip meegemaakt, en een paar wodka achter de kiezen.
Aan de andere kant: iets vrijblijvends maken gaat ons niet makkelijk af. Ik zie mezelf als tweede-generatieslachtoffer van de gereformeerde kerk. Mijn vader heeft zich ervan losgeworsteld, maar dat heel principiële zit er toch nog wel in, geloof ik. Dat moeten zit ’m meer in een soort onverantwoordelijkheid zoeken, zoals zo’n lang toneelstuk. De leden van De Warme Winkel – Mara van Vlijmen, Vincent Rietveld en ik – hebben elkaar allemaal hoog zitten, dus we stuwen elkaar daarin ook op. Liever mislukken we een keer dan dat we op veilig spelen, dat is een soort erecode. Met de jaren probeer ik beide polen nog sterker uit elkaar te drijven – nóg veeleisender voor mezelf worden, en anderzijds nóg meer schijt hebben aan verwachtingen. De beste punkbands zijn ook heel vormvast.’
Tekst loopt door onder afbeelding
Fotografie: Sofie Knijff
De Warme Winkel en het Nederlands Kamerkoor tonen op het Holland Festival (juni 2018) de wereldpremière van Gesualdo. Kijk voor meer informatie en tickets op hollandfestival.nl.
Wat mag ik hopen?
‘Ik hoop nergens op. Hoop klinkt zo passief. Ik probeer mijn dromen in principe te verwezenlijken, en dan hebben we met De Warme Winkel geluk, want we kunnen ons veel permitteren. Een voorstelling van Pina Bausch plagiëren en die als ons eigen magnum opus presenteren, met twee hardcore impro-gitaristen een voorstelling over Mozart maken. En nu met tien zangers van wereldniveau werken aan Gesualdo. De ontvankelijkheid van die zangers is geweldig; ze stappen stuk voor stuk uit hun comfortzone. Misschien omdat we uiteindelijk toch met hetzelfde bezig zijn: we zoeken een zekere kwetsbaarheid in de kunst. Goede kunst is kwetsbaar, als Japans papier. Voor mij liever geen spierballenkunst, of het moet over the top zijn, zoals die aluminium ballonnen van Jeff Koons.’
Wat is de mens?
‘Grappig dat dat zo’n onmogelijk te beantwoorden vraag is. Omdat de mens voor mij ook niet iets vaststaands is. Als ik het antwoord op deze vraag zou weten, zou ik kunnen stoppen met theater maken. Die vraag is toch een soort motor onder je werk. Een mens is bij uitstek iets dat in beweging is. Individueel, maar ook als mensheid. En dat is precies waarom theater interessant blijft. Dat zie ik aan mijn dochter van drieënhalf. Het was bijna moeilijk om kunst te maken die eerste twee jaar, omdat je al zo’n kunstwerk in huis hebt, dat zichzelf ontwikkelt nota bene; daar ging plots veel van mijn interesse heen. Ze legt verbanden, is poëtisch, gevoelig, heeft humor – wauw.’
