Alles meemaken, een opgaande carrière, iets betekenen, iemand zijn. Dergelijke ambities voelen als een noodzaak in onze cultuur. Nietsdoen is de grootste zonde. Burn-outs zijn het gevolg. Volgens voormalig FM-hoofdredacteur Leon Heuts kun je jezelf bevrijden van dit stramien door je leven te vertragen.
Het is een voortdurende oefening in het loslaten van deze pressiemiddelen die je kan helpen relativeren en vertragen. Wat dit betreft kunnen we veel leren van de niksnutten in de populaire cultuur:
‘The Big Lebowski heeft een cultstatus, niet alleen vanwege de evidente genialiteit, maar ook omdat heimelijk iedereen zou willen zijn als Jeffrey Lebowski. Een man die het voor elkaar krijgt volstrekt gelukkig te zijn met nietsdoen, zonder overdreven materiële wensen, in een samenleving waarin iedereen zichzelf een burn-out in jaagt. Laten we eerlijk zijn: niemand gelooft écht dat Smeg-koelkasten of de laatste telefoons van Apple ons gelukkig zullen maken.’
Jezelf bevrijden van materiële wensen en succesverlangens maakt je tevens vrij van de druk die de (kapitalistische) samenleving op ons uitoefent. Het vermogen van de luilak om zich buiten instituties te plaatsen werd al door Dante beschreven:
‘De hel is voor mensen die bij leven werden verblind door hun strevingen, maar de slappeling streeft niet eens. Hij is de hel niet waard. Hij staat buiten de tijd of, zoals Dante zegt: de wereld bewaart aan hen geen enkele herinnering; deze zielen hebben zelfs geen hoop meer op de dood. Dante beseft dat in de goddelijke orde geen plaats is voor deze low lifes. En daarmee presteren ze het onmogelijke: juist doordat ze onbemiddelbaar zijn, zijn ze bevrijd van Gods totalitaire blik.’
Volgens Heuts is het opmerken van de internalisering van de pressiemiddelen al een stap in de goede richting. Maar echte rust bereiken we alleen door de traagheid te omarmen.
