Teksten van Archimedes opgedoken

Amerikaanse wetenschappers hebben tot nog toe onbekende tekstpassages van de Griekse wiskundige Archimedes (287-212 v.Chr.) leesbaar gemaakt door een tiende-eeuws manuscript met röntgenapparatuur en infrarood te bestralen.


Het gaat om passages uit Methode van mechanische theorema’s en Over drijvende lichamen. In deze geschriften ontwikkelt Archimedes een voorloper van de calculus. Ook is er een eerste aanzet tot een theorie over zwaartekracht in te vinden.
Het bestaan van de teksten is al sinds 1907 bekend. Toen werden al delen gepubliceerd, zij het in zwaar gehavende vorm. De teksten zijn geschreven op een tiende-eeuws perkament dat in de twaalfde eeuw is schoongekrabd door een monnik, die het hergebruikte. Daardoor zijn grote delen van de oorspronkelijke tekst met het blote oog niet meer te lezen. Met hulp van de nieuwste technieken hebben de wetenschappers de eerste pagina’s echter weer volledig leesbaar gemaakt. Aan de overige 170 pagina’s van het palimpsest wordt nog gewerkt, blijkens een persbericht van het Rochester Institute of Technology. In de filosofie is Archimedes vooral bekend vanwege zijn uitspraak: ‘Geef mij een vast punt buiten de aarde en ik trek de aarde met een hefboom zo uit zijn baan.’ Het archimedisch punt is in de loop der eeuwen een metafoor geworden voor het ideaal van een onbetwijfelbaar ankerpunt voor theorieën. (Erno Eskens)