Vorig jaar maakte ik voor het filosofieprogramma Dus ik ben een aflevering over opvoeden. Ik vroeg me daarin af of ik mijn dochter te veel verwende, en reisde naar Frankrijk om verschillende opvoedmethodes te testen. Nu krijg ik wel vaker respons op mijn tv-programma’s, maar nooit eerder ontving ik zulke uitgesproken reacties. En dan heb ik het niet over fijne tekeningen, in eigen beheer uitgegeven boeken, of een prachtig schilderij, zoals bij de uitzending over non-dualisme. Nee, tweets vol afgrijzen, stellige meningen, en e-mails met cursusmateriaal. Ook werd ik het onderwerp van een discussie onder pedagogen – of het wel ethisch is om je kind op tv te laten zien.
Eerlijk gezegd was ik niet van plan me er nog eens aan te wagen: iets over opvoeden beweren. Ik weet wel dat je iets niet per se zelf goed hoeft te kunnen om er goede ideeën over te hebben – zie Rousseau met zijn Emile of Over de opvoeding, die zijn vijf kinderen te vondeling legde. Maar het voelde kwetsbaar om mijn eigen twijfels zo open en bloot te laten zien. En misschien is het er daarom nu toch en heb ik – vooral tot mijn eigen verbazing – een boek over opvoeden geschreven. Tussen het opvoeden door, en met collega-filosoof Frank Meester. Dat zit zo: mijn werkgever HUMAN had er een speerpunt van gemaakt, en zag graag een hele reeks theaterlezingen over opvoeden. We mochten er een show van maken, een regisseur inhuren en het publiek tot onze opvoedpoli benoemen. We vroegen het publiek om hun opvoeddilemma’s, en die stroomden binnen. Hoeveel iPad-tijd? Tot welke leeftijd in je bed slapen? Is mijn kind te brutaal? Te fantasierijk? Enzovoort. Wat een geschipper, dat opvoeden! Frank en ik stelden vast dat de moderne ouder lijdt aan het schippersyndroom: op het breukvlak van opvoedtradities aarzelen we als ouders voortdurend of we het juiste doen.
Als ouder is het schipperen, maar als filosofen fleurden we op van deze twijfelende ouders. Immers, de filosoof twijfelt bij voorkeur. Daar begint het filosoferen! We hebben als filosofen een vergrootglas op de opvoeddilemma’s gelegd, en zijn met de filosofische billen op de pijnpunten van de moderne ouders gaan zitten. Opvoedsituaties illustreren de maatschappij in het klein. Filosofen kunnen dus bij uitstek leren van het opvoeden, want achter ogenschijnlijk simpele opvoedsituaties gaan vaak complexe filosofische vraagstukken schuil, die gaan over belangenconflicten tussen individu en maatschappij, over natuur versus cultuur en over vrijheid versus regels. En filosofen kunnen opvoeders op hun beurt dus ook wat leren.
We hebben het gedaan, een heus boek geschreven over opvoeden. Niet omdat wij weten hoe het moet, maar omdat wij dat niet zeker weten. En we verheugen ons op de post.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
