Toen ik tien jaar was, zakte ik voor mijn koningsdiploma schaken. Mijn zus had het wél gehaald. Ik voelde me ellendig en tegen de herkansing zag ik op: wat als ik het wéér niet zou halen?
De Amerikaanse psycholoog Johannes Haushofer publiceerde onlangs een ‘CV of Failures’. Daarop staan de beurzen en functies die hij (net) niet kreeg, en een lijst van afgewezen artikelen. We leven in een maatschappij waarin vooral successen zichtbaar zijn; in een prestatiemaatschappij worden we faalangstig en depressief als we ‘mislukken’, stelt hij. Haushofers faal-cv werd een succes – dat leidde tot een heus faalfestival in Nederland.
Met name voor de wetenschap is het faal-cv zo interessant, omdat het vragen oproept over het gangbare beoordelingssysteem. Zo kun je een zeer goede beoordeling krijgen voor een aanvraag, maar toch de beurs niet krijgen omdat er budgettair gezien maar tien uitverkorenen kunnen zijn. Je faalt met het cijfer 10, terwijl er ongelooflijk veel werkuren en creativiteit in een aanvraag zitten. Omdat alleen succes telt, wordt de faalangst sterker. En dat terwijl falen inherent is aan creativiteit! Zie de werkwijze van de chef-kok René Redzepi. Hij geeft leiding aan het beste restaurant ter wereld, Noma. Zo’n restaurant kan zich geen fouten permitteren. Omdat dit leidde tot een snoeiharde werkdruk, bedacht hij de faalavond. Het personeel mocht dan naar hartenlust experimenteren, oftewel: faalkoken. Bloemkool met ijs serveren, dat soort dingen. Uiteraard leidde deze grandioze vrijheid om te mogen mislukken soms tot geniale recepten, en het was ook een weer een klus op zich om daar niet naar te streven.
Misschien is het een goed idee om in faalangstige tijden onszelf eens per week een faaldag te gunnen, een dag waarop alles mis mag gaan, je daar zelfs naar streeft en het falen warm omarmt. Opdat wij ons oefenen in faalmoed.
Faalmoed? Heb ik zojuist dankzij mijn gepeins over mijn mislukkingen een geweldig nieuw woord bedacht? De vreugde over mijn genialiteit duurt niet lang: via Google verneem ik dat het al eerder is bedacht. Ik vind opnieuw troost bij Haushofer: het idee van het faal-cv is ook niet van hem. Hij kreeg er wel meer aandacht voor dan hij ooit kreeg met zijn academische werk, en deze metafailure zette hij niet ongeestig ook op zijn faal-cv.
O ja, mijn koningsdiploma. Ook al haalde ik het de tweede keer wél, ik kan het niet zomaar doorstrepen van mijn faal-cv, al kan er wel een faalmoed-cv’tje bij met alles wat in de herkansing beter ging.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
