Elize de Mul
Promovendus techniekfilosofie, Leiden
Nog voor de uitvinding van het schrift liet de mens al boodschappen achter op zijn wall. De mens is een geboren verhalenverteller en speelt daarnaast talloze rollen in andermans verhalen. Al voor zijn geboorte maakt hij deel uit van het verhaal van zijn ouders; na de dood leeft hij voort in dat van anderen. De mens drukt zich uit en leert zichzelf kennen in de vele spiegelbeelden die zich zo rond hem scharen. Die uitdrukkingen – van verheven mythen tot vulgariteiten op de muren van een toilet – beklijven vaak langer dan de sterfelijke mens zelf. Gezamenlijk vertellen ze een Groot Verhaal over de menselijke conditie. Een bonte mengeling van soms melige alledaagsheid en diepe levensvragen. Tijdens het leven ontmoet de mens zichzelf in het verhaal. Na de dood is het een levensteken – een ‘ik was hier’ – en spiegel voor hen die nog volgen.
Alicja Gescinska
Politiek filosoof, Amherst
Er zijn weinig dingen die zo essentieel menselijk zijn als het vermogen om verhalen te vertellen. Filosofen en neurowetenschappers komen er niet uit in welke mate taal en bewustzijn ontwikkeld zijn bij bepaalde diersoorten. Die discussie bestaat niet als het over verhalen gaat. De mens is een uniek, verhalend wezen. Het belang van verhalen kan moeilijk overschat worden. Identiteitsvorming, sociale cohesie en de morele ontwikkeling van de mens: dat steunt allemaal op de verhalen die we elkaar vertellen. Zonder verhalen zou moraliteit nauwelijks meer zijn dan gebod en verbod. Dankzij verhalen kunnen we morele waarden ‘vatten’, internaliseren en zelf morele wezens worden. Met verhalen dragen we kennis over, maar ook hun recreatieve functie is van het grootste belang. We zijn ook zozeer verhalende wezens dat we zelfs geen woorden nodig hebben om een verhaal te vertellen of te begrijpen. Een symfonie is ook een narratief. Kortom, zonder verhalen kunnen we onszelf niet begrijpen, want de mens is zelf een wandelend verhaal.
Paul van Tongeren
Emeritus hoogleraar ethiek, Nijmegen
De mens is zijn verhaal, maar niet iedereen kan even goed verhalen vertellen. Sommige mensen draaien altijd weer hetzelfde verhaal af. Anderen vertellen het verhaal na dat ze hebben horen vertellen. Sommige verhalen zijn saai omdat er niets gebeurt; andere eindigen in de mist bij gebrek aan een pointe. Verhalen vertellen is een kunst. Leven ook. En niet iedereen is een kunstenaar.
Sommigen laten daarom anderen hun verhaal vertellen. Zij zijn het verhaal dat door anderen verteld wordt. Anderen menen parmantig zelf hun eigen verhaal te vertellen; er zijn er zelfs die denken dat ze er zelf een punt achter kunnen zetten. Het is een illusie: het verhaal van je leven is allang begonnen voordat je er erg in had, en het zal je overleven. Je kunt hooguit proberen enigszins grip te krijgen op het verhaal dat je bent en althans voor een tijdje de verteller te worden van je verhaal.
