Sinds een tijdje ben ik verslingerd aan podcasts. Van Bob tot El Tarangu, van De moord op Patrick tot Serial – Netflix voor de oren is verslavend. Ik ben een serial luisteraar met een voorkeur voor true crime en dan vooral voor cold cases.
Tussen al die podcasts heb ik één podcast gehoord waarin de maker een cold case daadwerkelijk kraakt. In de Australische reeks The Teacher’s Pet lukt het de maker om de inmiddels 70-jarige Chris Dawson alsnog op te laten pakken voor de moord op zijn ex-echtgenote Lynn, tevens de moeder van zijn twee kinderen. Zij verdween in 1982, waarna de minderjarige oppas, met wie Chris een affaire had, hun huis betrok om de kinderen ‘mama’ tegen haar te laten zeggen.
Smullen, want het is een razendspannend hoorspel, inclusief aanzwellende muziek en cliffhangers met de podcastmaker als de sterverteller/journalist. Maar halverwege The Teacher’s Pet gebeurt er iets akeligs. Een van de inmiddels volwassen dochters van Chris Dawson valt uit tegen de podcastmaker. Ze wil hem niet spreken, hoe hard hij ook pusht. ‘Het gaat over onze levens, over echte mensen!’ Je voelt haar échte pijn, een realiteit achter de podcast, met onttovering tot gevolg: het dringt ineens tot je door hoezeer ‘non-fictie’ ook een vertelkunst is, én een vorm van amusement. Eigenlijk valt er helemaal niets te ‘smullen’. Het luistert ethisch gezien dan ook nauw bij ‘echt gebeurd’ – de vorm en vertelwijze. In dit geval pakt het positief uit voor de podcast, omdat de podcastmaker wordt gedreven door het belang van de waarheid en rechtvaardigheid voor het slachtoffer Lynn, en de journalistieke vorm helder blijft.
‘Het gaat over onze levens, over echte mensen!’
Ik moest eraan denken tijdens mijn aller-allergrootste tv-opwindmoment van 2019 – of misschien wel van altijd. In Mensen met M. was Laura H. op eerste kerstdag te gast bij Margriet van der Linden. Die interviewde haar bij een knapperend haardvuur als voormalige ‘IS-bruid’ en vroeg haar nog eens het ‘ongelooflijke’ verhaal van haar vlucht te vertellen. De woede barstte los op Twitter. Nico Arends, eindredacteur, verdedigde zich in de NRC: ‘Media moeten zonder meer aandacht besteden aan het lot van IS-slachtoffers. Wij vinden dat daarnaast ook aandacht mag zijn voor Laura’s verhaal. Die twee mogen naast elkaar bestaan. Het is het verhaal van Laura H. en we hebben ons op haar verhaal gefocust. Een vrouw die een afschuwelijke keuze heeft gemaakt, gestraft is en haar leven op de rit probeert te krijgen. Een verhaal van boete, inkeer en hoop.’
IS als kerst-entertainment. Als de amusementswaarde de overhand krijgt, en de werkelijkheid louter nog gezien wordt als een goed verhaal voor een podcast, theaterstuk of kijkcijferhit, dan rest ons een morele puinhoop – waar geen fake news tegenop kan.
