Het lezen van ingewikkelde literatuur vergroot het empathisch vermogen, aldus psychologen David Kidd en Emanuele Castano van The New School in Science vorige week. Filosofen Richard Rorty en Martha Nussbaum schreven eerder al dat het lezen van fictie een positieve invloed heeft op empathie en solidariteit. Het verschil tussen verschillende soorten literatuur bespreken zij echter niet.
Volgens Nussbaum is het lezen van literatuur een belangrijk middel om anderen – met name mensen uit onbekende culturen – beter te begrijpen. Multiculturaliteit is een van de belangrijkste factoren waarmee een burger moet leren omgaan. Het lezen van een roman uit een andere cultuur bevordert het inlevingsvermogen, omdat het toegang biedt tot het perspectief van de ander. ‘Je kan niet werkelijk het hart veranderen zonder een verhaal te vertellen’, legt ze uit in Hoe te schrijven over armoede. Dit heeft een veel positiever effect dan het lezen van een antropologisch artikel over die cultuur.
Het idee dat het lezen van literatuur meer goed doet dan het bestuderen van een wetenschappelijke of filosofische tekst werd ook door de in 2007 overleden Amerikaanse denker Richard Rorty vertolkt. In Filosofie en de spiegel van de natuur beargumenteert Rorty dat de roman De negerhut van oom Tom meer heeft opgeleverd in de strijd tegen de slavernij in Amerika dan enige theoretische verhandeling. Rorty’s zogeheten pragmatisme – sterk beïnvloed door postmodernisme – biedt ruimte aan verschillende manieren om waarheid en morele overtuigingen te verwoorden. Literatuur heeft de kracht om de menselijke fantasie en creativiteit aan te spreken en daarmee solidariteit en sensitiviteit te versterken. Rorty en Nussbaum pleiten beiden voor de rol van literatuur in filosofie en geesteswetenschappen.
Het onderzoek van Kidd en Castano heeft tot doel het literatuuronderwijs op middelbare scholen te verdedigen. De proefpersonen die literaire fictie (Tsjechov) lazen bleken na afloop empathischer dan proefpersonen die non-fictie, populaire fictie of helemaal niets lazen. Het emphathisch vermogen werd onder andere getest aan de hand van gezichtsuitdrukkingen. Dit onderscheid tussen ingewikkelde fictie en andere literatuur wordt niet door Nussbaum en Rorty gemaakt. Kidd en Castano opperen dat het de psychologisch ingewikkelde karakters zijn die de lezer tot een beter begrip van sociale verbanden doet komen.
