Leestijd: 1,5 minuut.
Aan het begin van een lezing voor managers vroeg ik eens hoeveel bladzijden per uur men doorgaans las. Hun antwoorden deden me schrikken: ze varieerden van 100 tot 200 pagina’s per uur. Ah, dat waren natuurlijk geen boeken die men las, maar stukken; die lees je niet maar scan je, je scrolt erdoorheen. Of in gewoon Nederlands: je bekijkt de inhoudsopgave en bladert snel naar conclusie en actiepunten. ‘Maar,’ vroeg ik, ‘u leest toch ook weleens een boek, als u vrij bent, in het weekend, op vakantie? Hoeveel pagina’s per uur leest u dan?’ Ik schrok opnieuw: het gemiddelde lag boven de 50 pagina’s per uur. Misschien meenden ze mij te moeten imponeren? ‘Laten we zeggen dat een boek gemiddeld 250 bladzijden heeft; dan doet u dus ongeveer 5 uur over een boek?’ Ja, dat bleek wel te kloppen. Hoelang zou de auteur erover gedaan hebben om het boek te schrijven? Hoeveel zullen we niet hebben opgemerkt als we er zo doorheen vliegen?
Nietzsche studeerde klassieke filologie en noemde zichzelf vanwege die scholing een leraar van het goede lezen. Goed lezen stelt volgens hem strenge eisen. De belangrijkste is: je mag geen haast hebben, je moet de tijd nemen, je moet langzaam lezen. Zelf probeert hij zo te schrijven dat hij zijn lezers dwingt tot langzaam lezen. Iedere lezer die haast heeft, wil hij tot wanhoop drijven. Hij vreesde dat zijn werk daardoor nauwelijks gelezen zou worden. Zijn tijd werd volgens hem immers gekenmerkt door haast en tijdgebrek: ‘De waarde van iets wordt tegenwoordig bepaald door hoeveel tijd het kost of oplevert.’ Nietzsche schreef dat in 1872. Wie het nu leest, 150 jaar later, kijkt beschaamd in de spiegel.
Hoe moet het dan? Nietzsche geeft verschillende beschrijvingen van wat goed lezen is. Een goede lezer leest tijdens zijn sterkste en vruchtbaarste momenten van de dag; hij weet ook tussen de regels door te lezen; hij denkt na terwijl hij leest – ja, zelfs nog nadat hij het boek heeft dichtgeslagen; en dat niet om er iets mee te doen of over te schrijven, maar met geen ander doel dan om na te denken. Zijn kortste omschrijving van een goede lezer is het duidelijkst: een goede lezer kan wat een koe kan: herkauwen.
Herkauwtijd: 1,5 dag.
