Home Het moment… dat je op zoek moet naar nieuwe waarheden

Het moment… dat je op zoek moet naar nieuwe waarheden

Door Carolien van Welij op 25 september 2019

Het moment… dat je op zoek moet naar nieuwe waarheden
Cover van 10-2019
10-2019 Filosofie magazine Lees het magazine

Gerko Tempelman (31) is filosoof en theoloog. Hij schreef vorig jaar Ongeneeslijk religieus.

‘Als je in Amsterdam gaat studeren, zul je je geloof verliezen, zei een vrouw uit de Vrijgemaakte Kerk waarin ik opgroeide. Dat zou mij niet overkomen. Ik was ervan overtuigd dat ik na mijn studie theologie de opleiding tot dominee zou volgen in Kampen. Ik bereidde me goed voor op de confrontatie met niet-­christelijke ideeën en nam me voor elke avond aan persoonlijke Bijbelstudie te doen. Maar in Amsterdam ging mijn volledige pakket met overtuigingen op de helling. De waarheid was coherent binnen het systeem van de Vrijgemaakte Kerk. Daarbuiten – in de ont­moeting met anderen – zakte het systeem in elkaar.

In mijn gereformeerde milieu was het altijd “wij” tegen “zij”. Wij hadden de waarheid te pakken en de buitenwereld probeerde daar iets anders van te maken. Het verbaasde me dat ik in Amsterdam ­eenzelfde wij-zijdenken tegenkwam, maar dan in omgekeerde richting: “wij wetenschappers” en “zij, de goedgelovige massa”.

Toen ik me verdiepte in de wijsgerige traditie van de islam, viel me op dat daar rede en religie niet altijd zo’n onoverbrugbare tegenstelling vormden. De middeleeuwse islamitische filosoof Averroës – ook bekend als Ibn Rushd – werkte aan het hof van de orthodoxe kalief én was commentator van Aristoteles. Averroës onderscheidde drie manieren om ware uitspraken te doen: op retorisch, dialectisch en demonstratief niveau. Ze zijn alle drie waar. Maar alle drie ánders waar. We moeten oppassen dat we het demonstratieve niveau – de taal van de wetenschappers – als enige niveau gaan zien. We raken andere vormen van waarheid uit het oog.

Averroës liet me zien dat gelovig zijn is toegestaan. Echt religieus vind ik mezelf niet. Maar ik wil theoretische ruimte scheppen voor religie – ik vind het belangrijk dat religie mag bestaan. Het is wel paradoxaal dat ik me daarvoor bedien van die demonstratieve, wetenschappelijke taal. Zelf heb ik nu eenmaal geen spirituele voelsprieten.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.