In de nieuwe televisieserie Dus ik volg gaat filosoof en programmamaker Stine Jensen op zoek naar de aard ons volggedrag. Waarom volgen we popsterren, goeroes, religies, en voetbalclubs en waarom doen we dit in grote getale?
In alweer het tiende seizoen van de filosofische reeks schetst Stine Jensen de blauwdruk van de hedendaagse ‘volger’. Waarom volgt de volger? Wat gebeurt er zodra iemand zich blindelings door een ander laat leiden? Waarom lijkt de een er gemakkelijker voor te zwichten dan de ander? En kun je eigenlijk nog jezelf zijn als je continu tegen iemand anders opkijkt? In een wereld waar sociale media uniforme schoonheidsidealen bieden, identiteitspolitiek leidt tot steeds meer gepolariseerde kampen en digitaal contact door de lockdown het nieuwe normaal is geworden, arriveert de televisieserie Dus ik volg (HUMAN) op het juiste moment.
Al snel wordt duidelijk dat geen enkele leeftijd, opleiding, politieke voorkeur of culturele achtergrond een belemmering hoeft te zijn voor kuddegedrag. We zien de 10-jarige dochter van Jensen een transformatie ondergaan in de kappersstoel om dichterbij haar popidool Billie Eilish te komen, een groep boze anarchisten komt op voor dierenrechten en branden een McDonalds af onder de leus ‘Burn the fuckers!’, en hoogleraar Boeddhistische Filosofie André van der Braak deelt hoe hij terecht kwam in het web van een spirituele sekte. Hij volgde jarenlang een charismatische goeroe in een doodgewone spijkerbroek. ‘Hoe kan juist een filosoof zich zo lang onderwerpen aan een idool?’ vraagt Jensen hem. In een witgeschilderde woonkamer met wat Boeddhabeelden aan de muur zien we de hoogleraar twijfelen. En dan: ‘Heldenverering is zo oud als de mens’.
Het krachtige van de serie is het mozaïek van persoonlijke portretten. Filosofen, exitcounselers, influencers en militairen zijn allemaal voorbeelden van het groepsdier onder Jensens loep. We denken bij volgers aan digitale volgers, maar Jensen laat zien dat ze als levensechte volger ook altijd kritisch kan door vragen wanneer het moet.
De volger waant zich misschien veilig in groepsverband, maar in kringen vol gelijkgestemden ligt polarisatie vaak veel dichter aan de oppervlakte dan we zouden verwachten. Zelfs binnen groepen – zoals asielzoekers onderling – lijkt men in gevechtshouding tegenover elkaar te staan. Filosoof Babah Tarawally, ontvlucht van de burgeroorlog in Sierra Leone, komt in beeld. Hij herinnert zich het detentiekamp bij de vluchthaven van Schiphol. In de groep asielzoekers scheidden de Arabieren zich van de Afrikanen. Wie naar het toilet moest mocht achter in de rij van zijn éigen groep aansluiten. ‘Soort zoekt soort,’ zucht Tarawally. Ook op de wc.
Jensen legt haar eigen volggedrag bloot in discussie met Esmaa Alariachi (presentatrice van De Meiden van Halal) wat leidt tot een opmerkelijk discussie. In een rumoerig café delen ze met elkaar hoe belangrijk het is om op te komen voor vrouwenrechten. Maar de boerka blijkt een struikelblok. Door drukke handbewegingen en verheven stem wordt het duidelijk dat zelfs het volgen van hetzelfde ideaal niet altijd leidt tot eensgezindheid. Ze besluiten hun gesprek op een ander moment voort te zetten.
Waar massavorming soms leidt tot ontgoocheling en het verlies van authenticiteit, kan de groep natuurlijk ook als steunpilaar functioneren. In een ontroerende scene bezoekt Jensen de zachtaardige Wouter, een ex-verslaafde. Vroeger de punk basgitarist van ‘Onrust BV’, nu rustig toevend in een bescheiden woning verstopt tussen hoog gras. Hij haalt een foto tevoorschijn waar hij mager voorovergebogen zit, genomen tijdens zijn heroïneverslaving. Over een kopje zelf geplukte kruidenthee blikt hij terug op de bijeenkomsten met mede-verslaafden. Daar ontdekte hij als deelnemer dat de groep uiteindelijk het beste medicijn is tegen de afhankelijkheid van verdovende middelen. Dat een individu via de groep van ‘niets’ naar ‘iets’ kan groeien echoot zachtjes door de serie.
Jensen maakt met haar portretten en verhalen overtuigend duidelijk dat volgen een vast onderdeel is van de menselijke conditie: een basale levensbehoefte om ergens bij te horen. De volger blijkt boven alles een écht mens te zijn. In verschillende situaties vinden pubers, rebellen, soul searchers en vluchtelingen elkaar in het verlangen naar herkenning. Zij komen tot de conclusie: Soms is het afscheid nemen van een idool bitter, soms is de ontworsteling uit de greep van de ander zoet.
Dus ik volg is vanaf 7 juni om 23:15 uur te zien op NPO 2.
