‘Ik doe al veertig jaar aan grensoverschrijdend gedrag en ik ben niet van plan daar de laatste vijf jaar mee te stoppen,’ zei René van der Gijp bij televisieprogramma Vandaag Inside. Hahaha, lachen man!
Van der Gijp zit veilig bij de commerciële omroep, maar als hij bij de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) had gewerkt, had hij op cursus gemoeten. Na de vloedgolf van meldingen van grensoverschrijdend gedrag (met de redacties van DWDD en Studio Sport als meest prominente voorbeelden) heeft de NPO een plan van aanpak opgesteld. Het komt erop neer dat er bij televisiemensen een ‘leerproces’ op gang gebracht gaat worden.
Ook gevoelens kunnen ongepast zijn
Het soort leren dat hier beoogd wordt, zal niet gaan om het ‘leren’ van nieuwe feiten; types als Van der Gijp weten immers best dat zij grenzen overschrijden. Zij moeten leren hun grensoverschrijdende gedrag kwalijk te gaan vinden in plaats van grappig of getuigend van een hoogvliegersmentaliteit. Ze moeten zichzelf dus anders leren bezien.
Bij grensoverschrijdend gedrag draait het niet om de vraag of dat guitige grapje of die temperamentvolle uitbarsting zich al dan niet hebben voorgedaan. De vraag is: wie mag zijn licht over dat voorval laten schijnen? Het is een strijd om de definitiemacht, en de uitkomst daarvan bepaalt hoe futiel of juist hoe ernstig we een voorval vinden. Zo bezien voltrekt zich rond grensoverschrijdend gedrag een heuse paradigmawisseling.
Even tussendoor… Meer columns lezen van Denker des Vaderlands Marjan Slob? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Ik vind het prachtig dat machtige mensen gedwongen worden om oog te hebben voor wat hun gedrag aanricht bij anderen. Maar ik ben ook in de war. Want ik snap dat machtige mensen zich nu onveilig weten, omdat ze niet meer aanvoelen wat nu eigenlijk als betamelijk geldt en wat niet. En ik vrees evengoed de terreur van de krenking. Gevoelens moeten niet zomaar de dienst kunnen gaan uitmaken, want hoe diep je ze ook voelt, gevoelens kunnen onredelijk en ongepast zijn. Ook gevoelens vergen verdere reflectie.
In het beste geval is deze botsing van paradigma’s rond ‘grensoverschrijdend gedrag’ een creatief conflict waarin een samenleving haar eigen ethiek onderzoekt, haar waarden tegen het licht houdt en die al doende herdefinieert. Consequentie is wel dat bestaande normen flink gaan schuiven en wankelen. En aangezien normen de functie hebben om rust en orde te scheppen in een samenleving, maakt dat de huidige situatie onveilig voor alle betrokkenen. Toch ben ik voor die onrust. Omdat de oude orde niet deugde. Deze onrust moeten we maar aandurven.
