Laatst hoorde ik ’m weer, stiekem een van mijn favoriete inleidingen van een mededeling: ‘Met alle respect, maar…’ Een andere variant: ‘Ik wil me nergens mee bemoeien, maar…’ Of: ‘Ik wil niet bot zijn of zo, maar…’
Wat volgt is doorgaans precies het tegenovergestelde van die eerste paar woorden: er wordt wél bemoeid, met een botte bijl gehakt, of er wordt iets gezegd waarvan je je kunt afvragen of het respectvol is. Ik vind het fascinerend, dat soort zinnetjes. Waarom doen we dat? Omdat we zelf ergens ook wel weten dat wat we gaan zeggen niet in goede aarde valt? Of durven we niet meer direct te zeggen wat we willen zeggen, en hebben we deze inleiding nodig als stootkussen?
Meer prikkelende columns lezen uit Filosofie Magazine? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Het geval ‘met alle respect…’ fascineert me op meer niveaus. Is de inleiding een soort indekken, een manier om je alvast schrap te zetten tegen een mogelijk weerwoord? Is het een manier om de ander vast buitenspel te zetten en de mond te snoeren? ‘Hoho, er is respect in het spel, dus niet klagen!’ Is het een verdediging a priori; gaan we ervan uit dat de ander eraan zou kunnen twijfelen of we ‘respect’ hebben? Of voelen we ergens aan dat wíj een gebrek aan respect hebben en is dit zinnetje een manier om onszelf voor de gek te houden? Immers: iemand die respectvol ís, hoeft niet te benoemen dat-ie dat is.
Wat betekent ‘respect’ eigenlijk? Gebruiken we het concept ‘respect’ wellicht te pas en te onpas, waardoor het verliest aan betekenis? Is respect beleefdheid? Is het conflictvermijdend? Betekent respect eromheen draaien, op tenen lopen, je uiterste best doen om de ander niet te kwetsen?
Of kan respect ook betekenen dat je de ander kort en krachtig zegt waar het op staat, zonder indekkerij? Wellicht gaat respect óók om jezelf laten zien, zonder sluier, zonder controledwang, zonder mist. Als respect betekent ‘Ik doe mijn uiterste best om helder en duidelijk te zeggen wat ik denk, en jij kunt daar net zo helder en duidelijk op reageren’, hebben we dit zinnetje dan ooit nodig?
