‘Ik ben erg geïnteresseerd in filosofie. Ik zou me er graag meer mee bezighouden, maar ik heb eenvoudigweg geen tijd.’ U kunt in de vorige zin ook kunstgeschiedenis, lezen, handwerken of pianospelen invullen, en ik durf te wedden dat u het herkent. Opvallend is dat dit echt niet alleen gezegd wordt door mensen die meer dan voltijds werken, vijf kinderen hebben en daarbij ook nog mantelzorgen. Ten minste even vaak verzuchten mensen van wie je op het eerste gezicht zou denken dat ze de tijd aan zichzelf hebben dat ze niet toekomen aan de dingen die ze eígenlijk zouden willen doen. Daar moet een dieper probleem aan ten grondslag liggen.
Een hele bevolking, een hele cultuur, die het altijd maar druk heeft met… ja, waarmee eigenlijk? En vooral: waarom? Waarom hebben we het altijd maar druk? De Duits-Koreaanse filosoof Byung-Chul Han heeft wel een idee: ‘De moderne mens kan niet afsluiten. Hij breekt onder de dwang steeds meer te moeten presteren. Juist deze onmogelijkheid tot concluderen en afsluiten leidt tot een burn-out’ (zie p. 24). We zijn niet gehaast omdat we het zo druk hebben, maar omdat we nergens een punt achter kunnen zetten. Ook herkenbaar, durf ik te beweren.
Het gaat niet om meer of juist minder doen. Het gaat om afsluiten. Een mooi thema aan het begin van een nieuw jaar. Mensen die geen tijd hebben voor filosofie zouden, volgens Han – o, ironie – juist tijd moeten némen voor filosofie, want ‘denken veronderstelt het vermogen om af te sluiten, even op te houden en stil te staan’. Dus hebt u als goed voornemen voor 2014 om het wat rustiger aan te gaan doen, dan moet u zich met filosofie gaan bezighouden. Hebt u daar geen tijd voor? Dan moet u die nemen. Dat kost een klein beetje tijd en daar krijgt u dan meer tijd voor terug.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
