Home De auteur van … Tussen Een Persoon

De auteur van … Tussen Een Persoon

Door Coen Simon op 06 maart 2013

10-2002 Filosofie magazine Lees het magazine

Na haar verhalenbundel Bevoorrecht bewustzijn heeft proza- en toneelschrijfster Esther Gerritsen met haar nieuwste boek Tussen Een Persoon het bewustzijn definitief als een ‘zieke uitvinding’ gediagnosticeerd. ‘Realiteit is er alleen, als je niet probeert te begrijpen.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

‘Wat moet je met iemand in wie je je jezelf herkent?’ In Tussen Een Persoon gaat Esther Gerritsen (1972) net als in haar debuut Bevoorrecht bewustzijn (2000) op zoek naar de link tussen het menselijk bewustzijn en de realiteit. In dit geval in de vorm van een jonge vrouw, die, net als de laatste verhuisdozen in de verhuiswagen zijn gezet, haar vriend vastbindt aan het bed op hun oude zolderkamer. Ze wil hem weer zien als de vreemde die hij ooit voor haar was, als een ander. Maar hoe moet dat als je leven zich afspeelt ‘tussen een persoon en dezelfde persoon’?
 
Wat was precies de bedoeling van je gedachte-experiment?
‘Ik wilde weten hoe een gedachte een realiteit kan zijn en hoe je kunt ontkomen aan het idee dat de wereld alleen in jouw gedachten bestaat.’
 
En, wat heeft het opgeleverd?
‘De teleurstelling dat de poging contact te maken met een ander meestal niet lukt, omdat je altijd bezig bent te communiceren met jezelf, via de ander.’
 
Leg dat eens uit?
‘Wat je je eigenlijk telkens afvraagt, is: hoe verhoud ik mij tot de ander? Hoe verhoud ik mij tot deze situatie? Het lijkt wel alsof de hele wereld een spiegel is van jezelf, omdat je alleen maar bezig bent jezelf te definiëren tegenover anderen. Als de categorieën en de verhalen waarin je denkt jouw categorieën zijn en jouw verhalen, dan zien we alleen, wat we herkennen.’
 
Is jouw fascinatie voor solipsisme iets persoonlijks?
(Lachend:) ‘Ik kan me niet voorstellen dat ik als enige zo denk.’
 
Dus er is wel een realiteit buiten de menselijke geest?
‘De crux van het verhaal in Tussen Een Persoon is: hoe kun je nog iets ervaren als alles een verhaal is?  De oplossing is dat je moet stoppen je af te vragen in welk verhaal je zit. Er is pas realiteit als je niet probeert te begrijpen. Als je niet bezig bent je eigen gedachten te begrijpen.’
 
Maar door het bewustzijn uit te schakelen, is er toch helemaal geen ervaring meer?
‘Het bewustzijn is achteraf nodig om te weten dat je even niet bewust bent geweest. Je bedenkt je plotseling: “het gaat goed”. Verder is het bewustzijn een zieke uitvinding. Zodra je constateert, “het gaat goed”, dan is dat ook direct het einde ervan.
Ik heb zelf een enorme aversie tegen het verblijven in verhalen. Bij emotionele gebeurtenissen zie ik vooral op tegen de “fases die je door moet”. Of als ik met vrienden in de auto zit en ik ben gezellig aan het ouwehoeren, dan denk ik: oh mijn god, dit is typisch zo’n scene uit twaalf steden dertien ongelukken.’
 
Waar moet een oprecht gesprek tussen ‘twee’ personen volgens jou aan voldoen?
‘Dat je dingen zegt, die je niet al eerder hebt bedacht. In de meeste gevallen heb je je mening al klaar, met anekdotes en herinneringen. Het wordt pas een gesprek als je ter plekke samen aan het nadenken bent en geen zinnen formuleert die je al eerder hebt geformuleerd. Zo ontstaat een echt gesprek het makkelijkst met vreemden. Maar het beste is het als je niets te melden hebt.’
 
En, was dit een gesprek tussen twee personen?
‘Tussen twee keer een persoon.’