‘Hoe kunnen we kinderen die nu naar school gaan, zo goed mogelijk voorbereiden op de samenleving en arbeidsmarkt van 2032?’ Goede vraag. Als ouder van twee zoons van 5 en 7 jaar volg ik dan ook met veel belangstelling het project ‘Ons onderwijs 2032’ – de nationale brainstorm over de toekomst van het onderwijs in Nederland. Ik ben blij met alle aandacht voor het onderwijs, maar wat mij enigszins zorgen baart, is de steeds meer weer opduikende term 21st century skills – en dat is niet vanwege het gebruik van het modieuze Engels. Het gaat mij om de nadruk op ‘skills’, vaardigheden of nog erger: competenties. Want welke skills heb je nodig in een wereld waarvan we nog geen idee hebben hoe die er in sociaal, politiek en technologisch opzicht uit gaat zien? Ter illustratie: Twintig jaar geleden had nog niemand een mobiele telefoon, en trokken de kranten hun correspondenten terug uit het Midden-Oosten omdat daar te weinig nieuws vandaan kwam.
In het boek …En denken; Bildung voor leraren zegt Peter Sloterdijk hierover: ‘Het is een fictie om van het onderwijs te eisen dat er “adequate kennis” overgeleverd wordt die “deze samenleving nodig heeft”. Dat is fundamenteel onmogelijk. De voorstelling dat je leerlingen op de realiteit kunt voorbereiden door er de juiste kennis in te gieten, is systeemtheoretisch en cognitiepsychologisch niet houdbaar en bovendien moreel verkeerd. Niettemin is het huidige onderwijs nog steeds om deze schadelijke overdrachtsgedachte gemodelleerd. Het idee “wij hebben kennis en delen die uit”, een soort communiegedachte, zit diep in de genen van het instituut.’
Het risico van skills-benadering is dat de agenda van het onderwijs zich grotendeels richt op het aanleren van direct toepasbare technologische, organisatorische of communicatieve vaardigheden – dat heet Ausbildung, om ook maar eens een buitenlands woord te gebruiken – terwijl de meer algemene vorming, de karakterontwikkeling, de Bildung, niet echt een plaats krijgt.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
