Er zijn hoogleraren in filosofie, ik heb het zelf gestudeerd, dit tijdschrift gaat er steeds over, maar wat het nou precies is? Als ik het antwoord mag geven door te kijken naar de vier vragen die elke maand met hulp van Kant aan iemand gesteld worden, dan raak ik algauw in de problemen. Filosofie gaat bij mij vooral om helderheid, en die is ver te zoeken als ik me afvraag wat ik moet doen. Ik kom dan altijd uit op iets banaals: gewoon naar je werk gaan en niet zo zeuren. Of iets verhevens: zoek in jezelf naar die vonk oorspronkelijke medemenselijkheid die ook voor anderen een lichtje kan zijn, hoe bescheiden ook. Gedver. Of iets nobels dat meteen ook geruststellend klinkt: bedenk bij alles wat je doet dat je de aarde zo mooi mogelijk moet doorgeven aan de volgende generaties. Dus geen vlees, geen vliegreizen, geen bio-industrie, en al het geld dat aan wapens wordt besteed moet voortaan naar duurzaam geproduceerd voedsel gaan dat op diervriendelijke wijze het milieu spaart. Fluitje van een cent.
Vraag 3 vind ik wel leuk: wat mag ik hopen? Ik hoop op grenzeloze liefde, blinde gehoorzaamheid, een gelukkig leven voor mijn vrouw en kinderen, heel veel toegewijde kleinkinderen, en o ja, een prettige voortzetting na de dood. En in een wat groter verband hoop ik dat Assad in tranen uitbarst en al zijn verdreven landgenoten terugroept. En dat Trump zegt: was maar een geintje, hoor, we gaan nu weer gewoon regeren. En dan heb ik nog een aantal heel erg persoonlijke toestanden waaromheen ik nauwelijks durf te hopen, maar ik doe het toch. En verder hoop ik dat… en dat… Laten we de hoop nu maar verder laten rusten.
Waarmee we bij vraag 1 zijn, wat kan ik weten, mijn favoriet. Want hier raken we aan wat ik denk dat het werkelijke avontuur is van de filosofie. We komen dan meteen terecht bij vraag 4: wat is de mens? Ergens in de voorafgaande miljoenen jaren ontstond er leven op aarde. Dat was een betrekkelijk probleemloze ontwikkeling, totdat er tussen al het knorren, piepen, krassen, tsjilpen, brullen, hinniken, grommen en loeien plotseling een totaal ander geluid opklonk: de menselijke stem. Dat er één aap opstond die zich naast voortplanting ook nog met iets heel anders bezighield is een tot nog toe onverklaarbare gebeurtenis. Voor mij is filosofie de vraag wat we ermee aan moeten dat er tussen al die levensvormen eentje rondloopt die de boel op een volstrekt zinloze manier in de gaten heeft. Of meent te hebben.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
