Als het om de dood gaat, hebben we het vaak alleen over onderwerpen als euthanasie en andere medische aspecten. Maar wat is de betekenis van doodgaan eigenlijk? Hoe kunnen we vorm en betekenis geven aan dat wat zo verpletterend is?
Babs van den Bergh
Filosoof en weduwe van Denker des Vaderlands René Gude
‘We leven steeds langer, maar sterven ook steeds langer. Daartoe moet je je verhouden; als patiënt en als omstander. Toen René ziek werd, hebben we veel over ziekte en dood gepraat. Hij verplaatste zich in mijn perspectief en zei dat het voor de achterblijvers het ergste was. Ik weet het niet, want tot de dag van vandaag kan ik niet zeggen hoe het is om in zijn positie te staan. De momenten dat ik me dat realiseerde, waren het meest pijnlijk. Als één van de twee aan het sterven is, kom je in zekere zin tegenover elkaar te staan. Je verkeert in een heel andere staat van zijn. Hij was stervende, ik moest door. Die kloof heb ik een paar keer heel expliciet beleefd. Dat is pittig.’
‘Ik omschrijf het afgelopen jaar wel eens als een soort tweede puberteit. Als je partner sterft, verlies je niet alleen de meest dierbare persoon in je leven; je moet ook jezelf opnieuw uitvinden. Ik ben op zoek naar een tweede ‘carrière’ in het volwassen zijn, met alle onhandigheden en ongemakken van dien.’
‘Ik heb lang geworsteld met een dilemma, waar ik nog steeds niet helemaal uit ben. Omarm je het lot – amor fati, zoals Nietzsche dat voorschrijft – of doe je er alles aan om juist niet met je lot samen te vallen. ‘Do not go gentle into that good night’, schrijft de dichter Dylan Thomas: verzet je. Ergens tussen die twee in ligt berusting. Amor fati is meer dan dat. Het wil zeggen dat je je lot waardeert en er iets bijzonders van maakt. René en ik hebben gezwabberd, maar uiteindelijk denk ik dat we toch eerder aan de amor fati-kant terecht zijn gekomen.’
Tijdens de School of Death denkt Babs van den Bergh na over de vraag hoe we om kunnen gaan met een steeds langer wordend sterfproces. Ze put daarbij uit haar eigen ervaringen, waarover zij ‘Wat kan mij gebeuren? Leven met René Gude’ schreef. Het boek komt 9 september uit.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
