Uit het nieuws: ‘Partijen laten zich door de PVV intimideren’ – ‘Welnee, dat is onzin’

'Politieagenten met een hoofddoek zijn absoluut onwenselijk', stelde een meerderheid van de Tweede Kamer begin december. Afzender van deze motie: Geert Wilders' Partij voor de Vrijheid. Ook de SP steunde het wetsvoorstel. Doen politieke partijen er verstandig aan een motie te steunen van een partij die meer in beeldvorming dan inhoudelijke argumenten geïnteresseerd lijkt te zijn? 'In de politiek wordt de kloof tussen inhoud en beeldvorming steeds groter', reageert Van Raak. 'Wilders is in dat opzicht niet bijzonder: je ziet dergelijk gedrag ook bij een regeringspartij als de PvdA. Steeds vaker worden er proefballonnetjes opgelaten, zonder dat er sprake is van uitgewerkte – en financieel onderbouwde – plannen. Maar Wilders gaat nog een stap verder: hij is voortdurend bezig met beeldvorming. Dat zie je aan zijn manier van “debatteren”: hij doet zijn woordje en mikt daarbij op soundbites die het achtuurjournaal halen. Dat is zijn keuze en zijn goed recht. Ik vind echter dat je de kloof tussen inhoud en beeldvorming moet proberen te dichten en politici voortdurend op de inhoud moet aanpakken.' ''De gedachte dat de inhoud zich nu tot het verbod op hoofddoeken bij de politie beperkt vind ik naïef', betitelt Ivkovic de houding van Van Raak: 'De inhoud omvat meer dan deze motie alleen. Wilders heeft de afgelopen tijd een serie krankzinnige voorstellen gedaan, zoals het verbieden van de Koran. Iedereen met gezond verstand begrijpt dat achter deze voorstellen een politieke agenda schuilgaat. Daarom maakt het wel degelijk uit wie de motie indient. Het zou de Nederlandse politiek sieren de moties van Wilders in de regel niet te steunen.' 

Heeft het zin om inhoudelijk te reageren op iemand die zich buiten de gevestigde politieke orde waant? Van Raak: 'Je moet aan de burger laten zien wat een voorstel voor hem zou kunnen betekenen. Ten tijde van Pim Fortuyn heeft de SP bijvoorbeeld duidelijk geprobeerd aan te geven welke gevolgen een overwinning van Fortuyn zou hebben voor de kiezer: voor de arbeidsongeschikten en werklozen. Wilders bepleit een extreem neoliberaal beleid, dat voor veel van zijn aanhangers heel hard zal aankomen.'
Komt deze boodschap wel over bij de kiezer? 'We moeten ons niet bang laten maken door het toenemende accent op beeldvorming. Wilders heeft deze vorm van populisme gekozen: hij hanteert een mediapolitiek en lost weinig problemen ook daadwerkelijk op', stelt Van Raak. Maar voor Ivkovic gaat de aanpak van Van Raak niet ver genoeg: 'Het gaat nu niet louter om beeldvorming: Wilders boekt concrete politieke resultaten. De vlag hangt uit bij de PVV!'

Volgens Ivkovic 'laten politieke partijen zich door Wilders intimideren'. 'Onzin', vindt Van Raak: 'Wij hebben allemaal dezelfde scheidsrechter: de Grondwet. Vervolgens mogen wij het spel op onze eigen manier spelen. Zo is de SP een klassieke politieke partij met veel leden en duidelijke uitgangspunten en de PVV een beweging rondom één persoon en vooral gericht op beeldvorming. Tot zover is er weinig aan de hand. Maar op het moment dat Wilders moties indient die volstrekt indruisen tegen de grondwet, discriminerend of zelfs racistisch zijn, moet je hem daarop afrekenen. Onze kritiek is dan ook vooral gericht op het neoliberale programma en het feit dat hij zich bedient van een racistisch discours, namelijk het uitsluiten van moslims.' Ivkovic: 'Dat lijkt mij een uitstekend uitgangspunt, maar in de praktijk zie ik helaas dat Wilders nog steeds het debat in gijzeling houdt, ook met deze motie. De andere partijen beraden zich op een defensieve strategie: men is als de dood beschuldigd te worden van het – naar Vlaams voorbeeld – instellen van een cordon sanitaire. Dus stemt men in dit geval maar mee. Hierdoor ligt het initiatief bij Wilders, die dit – eerlijk is eerlijk – goed weet te benutten.'

Hoe zouden partijen dan met Wilders moeten omgaan? Ivkovic: Als je principieel naar Wilders' standpunten kijkt, zie je dat zijn politieke agenda eruit bestaat tweederangs burgers te maken van moslims. Inhoudelijk gezien zou hier als volgt op kunnen reageren: de voorstellen van Wilders spelen op geen enkele wijze in op de Nederlandse realiteit. Je hoeft niet hoogbegaafd te zijn om te begrijpen dat een algehele immigratiestop en het verbieden van de Koran geen oplossingen zijn voor de problemen die in Nederland spelen. Ook zonder een cordon sanitaire is het mogelijk tot de conclusie te komen dat het beter is om in de regel geen voorstellen van Wilders te steunen. Dus ook niet deze motie. Als iemand tien keer iets roept waarmee je het pertinent oneens bent en vervolgens één voorstel doet waarin je je kunt vinden, gooi je toch niet de hele voorgeschiedenis overboord?' Van Raak zegt alles op alles te zetten om een cordon sanitaire te vermijden: 'Dat is het domste wat je kunt doen, zoiets hoort niet thuis in een democratie. Daar kan de SP over meepraten: tijdens “Paars” steunde de PvdA systematisch nooit SP-moties. Dat is vreselijk ondemocratisch. Toch blijf ik erbij dat je een voorstel moet steunen als je het ermee eens bent, ongeacht de afzender.' 'Partijen moeten niet proberen om kosten wat kost de beschuldiging van een cordon sanitaire te vermijden', stelt Ivkovic tot besluit. 'Mijn advies: zeg maar waar het op staat. Laat je maar beschuldigen van het uitsluiten van de PVV en leg vervolgens duidelijk uit waarom daar in dat concrete geval goede, inhoudelijke redenen voor zijn.'

Johan van de Werken