‘Wat ons, Europeanen, vandaag de dag bindt is een eurosceptische mindset‘. De eminente Duitse filosoof Jürgen Habermas (84) liet er tijdens een lezing dit voorjaar in Leuven geen misverstand over bestaan: hij is nog altijd zeer bij de tijd, en de recente politieke discussies volgt hij op de voet. Hij maakt zich zorgen over het gebrek aan democratische controle en nog meer over het gebrek aan solidariteit in Europa. Waarom kunnen de rijkere landen (i.c. Duitsland) niet inzien dat solidariteit met de zwakkeren (i.c. Griekenland) in the long run voordelig is voor hun eigen positie? Want dat is wat solidariteit is, meent Habermas: iemand een gunst bewijzen in de verwachting dat deze gunst in de toekomst op de een of andere manier ook aan jou verleend wordt. Een te voorspellen wederkerigheid. Maar wederzijdse gunst ontstaat alleen in een werkelijk politieke unie, met een gedeelde politieke toekomst.
Met een klas van 6 VWO las ik twee weken gelden de tekst van deze lezing, waarin Habermas de noodzaak bepleit van het omvormen van een monetaire naar een politieke unie. Een pittige tekst – hij is te vinden op onze site – maar de scholieren herkenden het door Habermas geschetste beeld van regeringsleiders die, gedreven door particuliere, nationale belangen vooral hun eigen agenda bepleiten, en daarmee de euroscepsis voeden.
Wat wij Europeanen gemeen hebben is dat wij allemaal niet bij Europa willen horen. Habermas legt zich daar niet bij neer. Op 6 november aanstaande krijgt hij voor zijn werk de Erasmusprijs uit handen van onze koning. Ter gelegenheid van dit prachtige eerbetoon is een heel programma rond hem georganiseerd. Een van de onderdelen is een (voor iedereen toegankelijk) scholierendebat over democratie. Ik ben benieuwd of deze jongeren zich bij deze euroscepsis neerleggen. Op basis van de discussie in de schoolklas vermoed ik van niet.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
