01-2020
Ten geleide: Donna Haraway
De Amerikaanse bioloog, wetenschapsfilosoof en feminist Donna Haraway (1944), emeritus hoogleraar aan Santa Cruz, geniet in Nederland vooral bekendheid vanwege haar Manifesto for Cyborgs (1991) dat in 1994 in het Nederlands verscheen. Het begrip cyborg, een samentrekking van cybernetica en organisme, is sindsdien zowel in de populaire cultuur als in de academische wereld sterk ingeburgerd. Denk aan sciencefictionfilms waarin de protagonisten een versmelting van mens en machine zijn. In de hedendaagse techniekfilosofie komen we het begrip cyborg geregeld tegen wanneer gesproken wordt over de steeds verder toenemende verwevenheid van het menselijk lichaam en micro-elektronische implantaten.
Profetische ambivalentie
Ingrid Hoofd beargumenteert hoe de aanvankelijk optimistische interpretatie van Donna Haraway’s Cyborgmanifest tekort schiet. Haraway staat veel ambivalenter tegenover nieuwe technologie door in de cyborg zowel het utopische als het dystopsiche belichaamd te zien. Of was Haraway zelf ook een tikkeltje te optimistisch?
Gesitueerde kennis en identiteit
Alle kennis en identiteiten in de wereld bestaan slechts in en door relaties volgens Donna Haraway. Toch is haar notie van gesitueerde kennis geen pleidooi voor ‘alternatieve feiten’ of waarheidsrelativisme. Volgens Baukje Prins laat Haraway juist zien dat liefde voor wetenschap en gesitueerde kennis prima samengaan. Als je kennis maar ziet als diffractie en niet als reflectie.
De ontmoeting met significant others
In haar twee manifesten doet Donna Haraway een oproep tot reworlding, een manier van denken waarbij de wereld van alternatieven wordt voorzien. Wat zijn die alternatieven dan? Cris van der Hoek stelt dat Haraway’s antwoord in het tweede manifest schuilt, in onze relatie met niet-menselijke dieren en companion species.
De wereld als composthoop
Ecologische crises zijn niet te bevatten vanuit het heersende antro-pocentrische wereldbeeld. Lydia Baan Hofman zet uiteen dat Donna Haraway’s composthoop van kleine, zorgzame verhalen, vruchtbare grond is voor het tentaculaire denken. Een denken dat een ander soort handelingsvermogen aanspreekt in crisistijd.
Kattenluik
Ik las het debuut van de Vlaamse promo-vendus Rutger Lazou in de periode dat ik Néstor leerde kennen, een witharige hotelkat. Hij kwam me opzoeken, sprong op schoot en bleef daar gewillig liggen tot hoofdstuk twee. Toen nieuwe hotelgasten aankwamen verloor Néstor zijn interesse. Ik nodigde hem opnieuw uit op schoot, maar hij verkeerde liever in gezelschap van de nieuwe gasten, die hun uiterste best deden om hem van hun schoot af te krijgen. Zo slaagde Néstor erin alle aandacht op zich te vestigen, iedereen bezig te houden en niemand tevreden te stellen – vast precies wat hij wilde.
Namens de schelpen
In deze rubriek vertelt een filosoof wat hij of zij het belangrijkste filosofische probleem van dit moment vindt en geeft daarna het stokje door.
Uw dagelijkse portie filosofie
Elke dag de beste verhalen over filosofie. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Filosofie Magazine.
