Een maand lang verzamelde redacteur Nele Goutier data over haar slaap, eetgewoonten, stresslevels en lichaamsbeweging. Ze ging te rade bij techniekfilosofen en las Michel Foucault. Ze wilde antwoord op één vraag: word ik gelukkiger door uitgebreide zelfmeting?
Het is de droom van zorgverzekeraars en overheden, en technisch is het al mogelijk: tools en apps die nauwgezet onze lichaamsfuncties meten, en ons aansporen om gezonder te leven. Tegelijkertijd voelen we ons er ongemakkelijk bij – hoe vrij zijn wij in onze leefgewoonten, als we constant worden gemeten? What’s next? Tweederangsburgers op basis van risicoprofielen? Datahandel met commerciële partijen als Google?
Terechte vragen, maar het project van Goutier laat ook een andere kant zien. Nadat ze in één week 70 duizend stappen had gelopen, krijgt ze een felicitatiemail. Ze merkt dat ze zich gaat hechten aan haar data. Een filosoof die ze spreekt, vergelijkt het met ‘zelfzorg’ van de oude Grieken: een techniek om ongewenste patronen in je gedrag te vinden. Toch, schrijft ze: is dit zelfbeschikking, of een vorm van disciplinering?
Onze liberale erfenis heeft ons met een allergie opgezadeld voor bemoeienis van staten en bedrijven. Maar wat als diezelfde staten en bedrijven ons welbevinden als doel hebben? Foucault noemt dit gouvernementalité: een bestuursvorm die een hoeder is van onze levensfuncties; die ons uitdaagt om gezonder te worden. U zult misschien zeggen dat dit niet onszelf, maar de markt dient. Maar wat is daar mis mee, zolang diezelfde markt ons beschermt tegen uitputting?
Terwijl ik dit schrijf, krijg ik zin in een ledig en doelloos bestaan. Zonder apps. Tegelijkertijd heb ik mijn morele argumentatie nog niet op orde. Wat is er tegen een brave new world, behalve een melancholisch en achterhaald verlangen naar volledige individuele vrijheid?
Dit artikel is exclusief voor abonnees
