‘In welk ander land kan men genieten van een zo totale vrijheid’, staat (in het Frans) op de gevel van Westermarkt 6 in Amsterdam. Het is het huis waar René Descartes de zomer van 1634 doorbrengt. Spinoza, op dat moment 2 jaar oud, woont iets verderop in Amsterdam.
Descartes kwam naar Nederland om rustig aan zijn baanbrekende filosofie te kunnen werken. Het klimaat in de Nederlandse Gouden Eeuw was niet alleen uitstekend voor de handel en de schilderkunst, maar trok ook intellectuelen aan. En juist die vrije handelsgeest bleek heel vruchtbaar voor de filosofie, stelt Erno Eskens (p. 20).
Naast handelaren zijn Nederlanders ook calvinisten en die hechten een groot belang aan het persoonlijk geweten: de hoogste autoriteit is het eigen oordeel – ook dat kenmerkt het Hollandse denken. Dat subjectieve aspect is door de internationalisering van de academische filosofie in de verdrukking gekomen; de publieksfilosofie zet die kenmerkende Nederlandse traditie nu voort, volgens Ad Verbrugge (p. 30).
Denker des Vaderlands Hans Achterhuis wil daar de komende jaren een voortrekkersrol in gaan vervullen. Hij gaat niet voor ons denken, hij gaat ons al helemaal niks voorschrijven, maar hij zal via allerlei podia zijn filosofische expertise toevoegen aan het publieke debat en proberen dat een ‘duwtje in de goede richting te geven’. Waarna eenieder zelf zijn oordeel zal moeten vormen. Vanaf pagina 32 licht hij zijn rol toe.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Voorwoord
Door Daan Roovers op 30 april 2014
Relevante berichten


Coen Simon: ‘Hoe krijg je een nieuw idee als je het nog niet hebt?’
Tijdens de cursus essay schrijven die ik geef zijn er twee aanwijzingen die vaak met enige verbazing worden aangehoord. De eerste is dat je bij schrijven in plaats van het adagium show don’t tell meer hebt aan tell don’t show. Ik vertel misschien zo nog waarom, want nu gaat het… Read More


Hélène Cixous: ‘Ik wil de dood een halt toeroepen’
Grande dame van de Franse filosofie Hélène Cixous vertelt over haar Joodse familiegeschiedenis en hoe ze door te schrijven de dood indamt.


Lotfi El Hamidi: ‘We zijn geen eenzame krijgers’
Lotfi El Hamidi (1986) is historicus en journalist. Hij schreef het boek Generatie 9/11. Migratie, diaspora en identiteit, over opgroeien in een Rotterdamse migrantenwijk.


‘Kunstmatige intelligentie kan de rechter helpen’
Volgens recent onderzoek kan kunstmatige intelligentie de rechter helpen bij de besluitvorming of zelfs zelfstandig tot een vonnis komen. Rechtsfilosoof Laura Davies vraagt zich af wat dit betekent voor de positie van de rechter.