Home Stelling: Stigmatisering is nodig om houvast te vinden in deze wereld

Stelling: Stigmatisering is nodig om houvast te vinden in deze wereld

Door Elize de Mul, Paul van Tongeren en Alicja Gescinska op 25 augustus 2016

Cover van 09-2016
09-2016 Filosofie magazine Lees het magazine

Elize de Mul

Promovendus techniekfilosofie, Leiden
Een vriend die nieuwe mensen niet graag vertelt over zijn tijd in een psychiatrisch ziekenhuis legt zijn zwijgen uit. ‘Neem een fles champagne. Schud er flink mee. Wrik dan een beetje aan de kurk. Dat moment dat hij eraf knalt – zo voelde het om in mijn psychose te glijden. Alles stroomde. En toen ik er stukje bij beetje uit wist te klauteren paste de kurk niet meer. Ik sta voor de rest van mijn leven open. Ik heb geen filter meer. Ik doe wel alles wat hoort. Een praatje bij de kassa. Een huis, een baan. Maar mensen met een kurk? Dat zijn voor mij de gekkies. Hun geklets over het weer, of over hun weekend. Het voelt als één grote surrealistische poppenshow. Maar zwijgen en meedoen houdt ze tevreden.’
Of het niet stigmatiserend is om alle ‘normale’ mensen zo over één kam te scheren?
Hij lacht. ‘Niemand denkt geheel open, zonder labels. Zelfs niet als je geen filter hebt.’
 

Paul van Tongeren

Emeritus hoogleraar ethiek, Nijmegen
‘Stigmatisering’ en ‘stigmatisatie’ lijken twee verschillende woorden voor een en hetzelfde. Maar schijn bedriegt. Stigmatisering wil zeggen: iemand vastpinnen op een gebrek, afstand van iemand nemen door hem negatief te etiketteren. Stigmatisatie daarentegen duidt op het merkwaardige verschijnsel dat mensen zich zo identificeren met het lijden van Jezus dat zijn kruiswonden (stigmata) ook aan hun eigen lichaam zichtbaar worden. Je stigmatiseert degene met wie je niets te maken wilt hebben, maar door stigmatisatie ontvang je de merktekens van degene met wie je je heel sterk identificeert. Stigmatisering en stigmatisatie lijken dus aan elkaar tegengesteld. Maar misschien is er toch een verband. Want verraadt de stigmatisering van de ander niet een angstig gebrek aan geloof in zichzelf? Wie in de ander gelooft, is niet bang zichzelf los te laten. Wie niet in zichzelf gelooft heeft het nodig de ander te stigmatiseren. Stigmatisering geeft inderdaad houvast… aan ongelovigen.
 

Alicja Gescinska

Politiek filosoof, Amherst
Het is goed dat sommige zaken een sterke maatschappelijke afkeer en veroordeling oproepen. We leven in tijden waarin taboes taboe zijn, waarin we ons schamen om ons te schamen. Weg met taboes en schaamtegevoelens! Dat is het credo van velen. Maar taboes en schaamte zijn belangrijk voor het maatschappelijk functioneren en de openbare orde. Zo is het ook met stigma’s. Dat er een stigma kleeft aan kindermisbruik of verkrachting, is maar goed ook; dat heeft een remmende invloed. Een probleem van stigma’s, taboes en schaamtegevoelens is dat ze niet altijd op het juiste moment aan de juiste handeling verbonden worden. Denk maar aan de beknottende seksuele moraal van eind negentiende eeuw. Een tweede probleem is dat stigma’s vaak afstralen: van diegene die een daad stelt waaraan een stigma kleeft naar diegene die er een slachtoffer van is. Een stigma zou de zwakkere moeten beschermen en niet met extra psychische ballast opzadelen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.