Home Stelling: In onze samenleving is het onmogelijk écht tot rust te komen

Stelling: In onze samenleving is het onmogelijk écht tot rust te komen

Door Elize de Mul, Paul van Tongeren en Alicja Gescinska op 22 april 2016

Cover van 05-2016
05-2016 Filosofie magazine Lees het magazine

Elize de Mul

Promovendus techniekfilosofie
Ik maak graag kruiswoordpuzzels. ‘Toestand van rust’ – 4 letters: vree. 5 letters: slaap. 6 letters: stilte. 
Wat is écht tot rust komen? Tegenwoordig wordt al snel met een beschuldigende vinger gewezen naar oplichtende schermpjes en pingelende smartphones die vree, slaap én stilte wreed verstoren en ons maar niet met rust laten. Ze sleuren ons mee in een oneindige stroom prikkels die ons confronteren met dat wat beter moet en anders kan. Verdere vakanties, uitdagendere banen, mooiere tanden, nieuwe schoenen, een nog snellere telefoon. 
Het is druk op onze beeldschermpjes. Drukte staat echter niet gelijk aan onrust. Onrust zit niet in onze smartphone, maar in onszelf. Verdere vakanties, uitdagendere banen, mooiere tanden, nieuwe schoenen, een nog snellere telefoon. De uitdaging zit niet in het ontlopen van hedendaagse prikkels, maar in het loslaten van de verlangens die ze projecteren. 
‘Toestand van rust’ – 7 letters: nirwana.
 

Paul van Tongeren

Emeritus hoogleraar Ethiek 
Écht helemaal tot rust komen, dat lukt niet: dat is niet alleen in onze samenleving onmogelijk, maar in het hele leven. Zo totaal tot rust komen, dat doe je in de eeuwige rust, als je ‘rust in vrede’. Die rust wensen we degene toe die we naar zijn laatste rustplaats brengen. In die wens voor de overledene lijkt merkwaardig genoeg een verlangen van de levende te sluimeren. Dat is een bedrieglijk en mogelijk zelfs een nihilistisch verlangen, als het datgene wat aan die rust voorafgaat, het gewone leven, veroordeelt. Wie ín het leven verlangt naar de rust die erop volgt, negeert het leven. Maar doet degene die in het alledaagse leven (de zorg voor kinderen, het werk, het huishouden) verlangt naar ‘échte rust’ niet hetzelfde? Wie verlangt naar de rust van later, vindt die rust blijkbaar niet in het nu, in de bezigheden van het leven. Wat zegt het over je als je de samenleving daarvan de schuld geeft?
 

Alicja Gescinska

Politiek filosoof 
Het is bon ton om te zeggen dat we allemaal vreselijk gejaagde levens leiden, dat we vastzitten in een ratrace zonder finish en dat de druk om te presteren ons geen ruimte biedt om te verpozen. Enerzijds is dat wel waar, maar anderzijds moeten we ons ook niet aanstellen. We hebben het lang niet zo zwaar als we vaak doen voorkomen. Onze levens zijn misschien juist te veel op rust en ontspanning afgestemd. We willen alles plannen, controleren, in een schema plaatsen, ook het rusten, maar juist dat oeverloze plannen is stressvol. Zeker wanneer we die rust heel ver gaan zoeken, onder een palmboom op een strand op een eiland waarvan we de naam niet eens kunnen uitspreken. ‘Even onthaasten.’ Misschien zoeken we de rust vaak te ver en staat dat de kunst om de rust in onszelf te vinden in de weg. De kunst om thuis in onszelf te zijn; dat is tegelijk een heel dynamiserende en rustgevende toestand.
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.