Ons panel, bestaande uit Simone van Saarloos, Eric Schliesser en Ingrid Robeyns reageert iedere maand op een actuele stelling.
Simone van Saarloos
Schrijver, columnist De natuur hoeft niet tegen zichzelf te worden beschermd. Nadenken over het beschermen van natuurgebieden komt eigenlijk neer op een positief geformuleerde schuldbekentenis. Want waarom, of omwille van wie, moet de natuur worden beschermd?
Volgens de meeste sociale contracten geldt: wanneer je een land bewerkt, wordt die grond van jou. Je hebt er in elk geval een zeker recht van spreken over. Of je bewerkt die grond in dienst van een ander, die de grond bezit. Wanneer een overheid ertoe besluit om een natuurgebied te beschermen, is dat een vorm van zorg die politiek interessant kan zijn. Zorg maakt iets tot eigendom.
Momenteel is er maar één natuurgebied dat om acute bescherming vraagt: het Middellandse Zeegebied. Maar geen land wil tot eigendom maken wat daar in zee te redden valt.
Eric Schliesser
Hoogleraar filosofie Gent
Zoals veel vage identiteitsclaims is deze stelling in sommige interpretaties ervan waar. In beschermde natuurgebieden worden dieren, planten en ecosystemen in stand gehouden, maar – zo meent de zelfbenoemde realist – mensen doen dat niet alleen uit morele overwegingen. Ze doen het ook om een esthetische ervaring te hebben, of om stemmen te winnen, of misschien uit welbegrepen eigenbelang omdat onze leefwereld fragiel is. Als we ‘de mens’ uit een rijke verzameling mensen zouden mogen afleiden, dan zijn beschermde gebieden er (ook) voor de mens.
Het is ook mogelijk de stelling normatief te interpreteren: het zou zo moeten zijn dat beschermde natuurgebieden de mens dienen. Dit is een humanistische gedachte met diepe wortels in de Bijbel, waar de mens soms als uitbater en rentmeester van de schepping wordt gepresenteerd. Dat openbaring overeenkomt met ons eigenbelang is gunstig, maar de ethicus vergeet niet te vermelden dat bruikleen slechts tijdelijk is en met gedragscodes overeen moet komen.
Ingrid Robeyns
Hoogleraar ethiek Utrecht
Een van de belangrijkste vormen van hybris waar de menselijke diersoort last van heeft, is te denken dat ze altijd en overal boven de rest van de natuur verheven is. Hoogmoed komt echter voor de val – en onze hoogmoed tegenover de natuur leidt nu al tot een zorgwekkende afname van biodiversiteit, klimaatsverandering, verzuring van de oceanen, een gigantische plastic soep, en nog meer van dat soort zaken die we aan de toekomstige generaties zullen mogen gaan uitleggen.
De idee dat wij, de menselijke soort, altijd en overal het middelpunt zijn, is een waanidee. De natuurgebieden zouden er niet zozeer voor de mens moeten zijn, maar in de eerste plaats voor de natuur zelf. Maar als beschermde natuurgebieden ertoe kunnen bijdragen dat mensen gemakkelijker in aanraking komen met de natuur, kunnen die ervaringen ons misschien van deze hybris verlossen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand.
Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Op onze website plaatsen we verschillende soorten cookies. Functionele en analytische cookies plaatsen we altijd. Deze zijn noodzakelijk om de website goed te laten werken en het gebruik te kunnen meten. Daarnaast maakt onze website gebruik van cookies die niet noodzakelijk zijn, maar wel nuttig. Zoals cookies waarmee we u persoonlijke en relevante informatie kunnen tonen gebaseerd op uw internetgedrag. En cookies zodat u feedback kan geven over uw gebruikerservaring, video’s kan bekijken en relevante aanbiedingen van Filosofie Magazine kan zien op andere websites. Door op ‘Akkoord’ te klikken gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies.
Wij en een aantal geselecteerde bedrijven hebben toegang tot uw gegevens en gebruiken deze informatie voor de onderstaande doeleinden. Klik op een doel om uw voorkeuren aan te passen en om meer te weten te komen over wie er om uw toestemming vraagt en/of rechtmatig belang claimt om uw gegevens voor dat doel te verwerken. Houd er rekening mee dat wanneer alle doeleinden zijn geweigerd, dit een negatief effect op bepaalde functies van de website kan hebben.
Voor sommige doeleinden kunnen uw persoonsgegevens worden verwerkt op de juridische grond van rechtmatig belang.
Functionele cookies worden gebruikt om de site te doen werken. U kunt ze
daarom niet weigeren. Met deze cookies brengen we ook het algemene
gebruik van onze site in kaart met geanonimiseerde data.
Deze cookies kunnen via onze website worden ingesteld door onze advertentiepartners. Ze kunnen door deze bedrijven worden gebruikt om een profiel samen te stellen over uw interesses en u relevante advertenties op andere sites te tonen. Deze cookies slaan geen directe persoonlijke informatie op, maar zijn gebaseerd op een unieke identificatie van uw browser en internetapparaat. Als u deze cookies weigert, zult u minder gerichte advertenties zien.
Wanneer we content van Facebook, Instagram, Twitter of YouTube integreren in onze artikelen, plaatsen deze partijen cookies om meer te weten te komen over
uw surfgedrag. Meer informatie vind u hierover in het privacy- en
cookiebeleid van deze bedrijven. Indien u deze cookies niet toelaat,
zullen we deze content niet tonen.