Doen waar je zelf zin in hebt

Stel je voor: je adopteert een weeskind, Emile. Je neemt hem onder je hoede en wil hem beschermen tegen de slechte invloeden van buitenaf. Daarom neem j­e hem mee naar een landhuis op het platteland, ver weg van het drukke maatschappelijke leven. Hier hoeft hij geen rekening te houden met anderen en kan hij opgaan in de natuur.

Je probeert hem zo min mogelijk te begrenzen. Strenge regels of straffen zijn er niet: hij kan doen waar hij zelf zin in heeft. Emile hoeft zich niet bezig te houden met het leren van wiskunde of filosofie – het enige boek dat hij leest is Robinson Crusoe. In plaats daarvan wil je dat Emile zo veel mogelijk ervaringen opdoet. Daarom breng je hem in aanraking met allerlei dingen, zoals enge maskers, spinnen en slangen. Zo kan Emile de wereld ontdekken en leert hij dat hij nooit bang hoeft te zijn. Hij is ook vrij om dingen te doen waarbij hij zich kan bezeren, zoals een vuurtje maken of in bomen klimmen. De hele opvoeding staat zo in het teken van ontdekken, fouten maken en op eigen benen leren staan.

Volgens Rousseau is de mens van nature goed, maar doordat we in een samenleving afhankelijk zijn van andere mensen leidt dat tot jaloezie en concurrentie. Daarom is het van belang dat we kinderen behoeden tegen de invloeden van de maatschappij. Overigens is Rousseaus ideale opvoeding alleen bedoeld voor mannen: vrouwen moeten volgens hem wel leren om anderen te gehoorzamen.

Tekst loopt door onder afbeelding

Het klinkt heerlijk om zonder bemoeizuchtige ouders op te groeien, maar is het wel wenselijk om alles zelf te ondervinden? Wat als een kind zijn hand op het brandende fornuis wil leggen? Grijp je dan in of laat je het kind zelf ontdekken hoe pijnlijk brandwonden zijn? Natuurlijk bedoelde Rousseau niet dat we kinderen zomaar aan hun lot moeten over laten. Maar waar ligt de grens? Ouders kunnen te streng zijn voor hun kinderen of juist te beschermend, maar kun je je kinderen ook te vrij opvoeden?