Je studententijd met Plato en Tinder

Hoe denkt een student? In Studentendenken zoeken filosofiestudenten Daniel, Luuk en Veronique een antwoord. ‘Als student word je geworpen in een wereld waar alles anders is.’

Wat heeft de student aan filosofie? Veel, volgens Daniel van Wyngaarden, Luuk Brouns en Veronique Scharwächter. De filosofiestudenten onderzochten met veel eigen ervaring, wat verenigingen, bibliotheken, collegezalen, vieze keukens en ontgroeningen met het denken doen. Het resultaat is hun debuut Studentendenken.

De studententijd betekent voor velen een overrompelende vrijheid. Maar in een web van studentenculturen vol typetjes is het gemakkelijk te vervallen in hokjesdenken, merken de auteurs op. Kersverse feuten, ‘zachtaardige linkse rakkers en competitieve macho’s’: iedereen viert zijn vrijheid anders.

Om een balans te vinden tussen vrijheid, vereniging, vriendschap en, o ja studeren, biedt het boek een verzameling filosofische methodes voor de zoekende student. Zo zijn er wijsgerige aanwijzingen te vinden in Plato’s ideeën over de ontdekking van seksualiteit op Tinder, brengt Schopenhauer een remedie voor ijdelheid tegen de achtergrond van het hedendaagse perfectionisme en werpt Kierkegaards filosofie een genuanceerd licht op het verschil tussen de feestende hedonist en het heilig boontje.

‘We verkondigen niet de waarheid,’ zegt Veronique. Het studenten-zijn van de schrijvers zelf dient als vruchtbare bodem voor een goed en kritisch gesprek. Wie niet zelf kritisch is, plakt slechts ‘een goedkope pleister die binnen de kortste keren losweekt.’

Bestaat er een echt studentendenken?

Veronique: ‘Tot op zekere hoogte. De studententijd brengt een eigen perspectief met zich mee, dat een opening biedt voor een manier van denken.’

Wat opent deze manier van denken?

Daniel: ‘In de studententijd maken de meesten van ons voor het eerst echt zelfstandige keuzes en wordt van ons verwacht dat we daar ook verantwoordelijkheid voor nemen. Dit confronteert ons heel bewust met de vraag: waar baseer ik eigenlijk mijn keuzes op?’
Luuk: ‘Ja, wat Heidegger beweert over de mens in het algemeen geldt voor de student in het bijzonder: je wordt geworpen in een wereld waar alles anders is. In Studentendenken beschrijven we de vrijheden en de obstakels van die ingrijpende verandering.’

Welke obstakels en vrijheden zijn anno 2020 kenmerkend voor het denken van de student?

Luuk: ‘Er is vandaag de dag meer vrijheid om zelf een studie te kiezen. Je doet niet meer gewoon wat je ouders ook deden. Sommige studenten komen zelfs uit een gezin waar nog nooit eerder iemand naar de universiteit ging. Tegelijkertijd is de druk op de student wel groter. Zonder het leenstelsel kon je makkelijker lang over je studie doen. En door dat de studiekeuze groter is, krijgt de keuze ook meer gewicht.’
Daniel: ‘Door de sociale media en het internet is de neiging om je te vergelijken met andere studenten bovendien toegenomen. Dat is heel misleidend. Want we zien vooral successen – het negatieve wordt weggehouden. Dat brengt de student ook vaak aan het twijfelen. Woon je wel in het júiste studentenhuis en studeer je wel in de júiste stad?

Het studentenleven wordt toch nog altijd met vrijheid geassocieerd?

Veronique: ‘Vriendschappen, verenigingen en andere verbintenissen zijn soms ook een valkuil voor de zoekende student. Teruggeworpen op zijn eenzaamheid in een onontdekte studentenwereld probeert hij zo deze isolatie te bestrijden. Maar het is belangrijk om de eenzaamheid niet altijd te ontvluchten. Het gevoel van eenzaamheid dwingt je ook om antwoord te vinden op de vraag: wat voor persoon wil ik zijn? Hoe kan ik worden wie ik écht ben?’ Luuk: ‘Ja. Veel ligt vast, je DNA, het gezin waar je uit komt, je levensloop tot nu toe. Maar je beweegt je wel vrij in de speelruimte tussen wie je bent en wie je wilt zijn. Daar heb je invloed op.’

Studentenverenigingen en ontgroeningen krijgen vaak de kritiek dat studenten gedwongen worden om keuzes te maken waar ze zelf niet altijd achter staan. Wat vinden jullie daarvan?

Is studentendenken filosofisch denken?