Soms kan de hoeveelheid rationele beslissingen die we elke dag moeten nemen vermoeiend aanvoelen. Kunstenaar Lily van der Stokker maakt werken waarin we hier even aan kunnen ontsnappen.
‘Noem mijn werk in elk geval geen kinderwereld’, zegt Lily van der Stokker over haar muurschildering I Am an Artwork and I Am Three Years Old, die een zachtroze kleur heeft en bestaat uit onschuldig uitziend beeld. Het werk is momenteel te zien als onderdeel van het retrospectief Friendly Good in het Stedelijk Museum in Amsterdam. ‘Mijn vriend zegt weleens dat mensen mijn schilderingen infantiliseren. Mijn werk is licht, maar kan niet zo makkelijk worden uitgelegd. Het is “a little dumb, a little fun, a little pleasure”, zoals mijn galeriehouder uit Parijs het weleens omschreef.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Tekst loopt door onder afbeelding
Beeld: Lily van der Stokker
Van der Stokker werd geboren in Den Bosch, maar verhuisde in de jaren tachtig naar New York. Daar opende ze een galerie in de East Village, een buurt in Manhattan waar toentertijd veel kunstenaars woonden. Zelf werd ze als artiest het meest bekend met haar felgekleurde en positieve muurschilderingen. Van der Stokker wordt vaak in het rijtje geplaatst van kunstenaars als Pipilotti Rist, die in de kunstwereld plaats willen maken voor felle kleuren en zachte lieflijkheid. Zelf gebruikt Van der Stokker daarvoor vooral teksten die de banaliteit van alledag benadrukken. ‘Ik realiseerde me dat woorden zoals “lief” nooit in kunstwerken voorkwamen, omdat ze als oppervlakkig werden beschouwd. Dus vroeg ik me af: wie besluit er wat er in de kunstwereld thuishoort en wat mooi of lelijk is?’
In plaats van een oordeel te verkondigen laat Van der Stokker haar kunstwerken zelf spreken. ‘De muurschildering I Am an Artwork and I Am Three Years Old praat tegen de kijker. Een journalist van het Amerikaanse Artforum zei ooit tegen mij dat hij nog nooit een kunstwerk had gezien dat direct tegen hem sprak. Hij vond het leuk omdat hij het niet gewend was.’ Doordat de kunstwerken in de eerste persoon spreken, lijken ze bovendien een eigen bewustzijn te hebben. ‘Het werk doet alsof het een baby’tje is, terwijl het natuurlijk nooit ouder kan worden en al helemaal niet jong kan zijn’, zegt Van der Stokker. De Duitse kunsthistorica Isabelle Graw noemt dit een ‘vitalistische fantasie’, waarbij de maker het materiaal menselijke eigenschappen geeft. Hierdoor lijkt het alsof de schildering niet alleen een eigen wil heeft, maar ook zichzelf heeft geschilderd.
‘Mensen proberen vaak een donkere logica te vinden in de teksten, maar die is er niet’, zegt Van der Stokker. ‘Het is gelaagd, maar wel veelal intuïtief.’ Ze vertelt over het boek Useful Knowledge van de Amerikaanse dichter Gertrude Stein, waar absurdistische, plotloze poëzie in staat, met zinnen zoals ‘Ze waren thuis in Italië omdat de jongste drie jaar oud was’.
‘Ik zie dat in onze maatschappij veel boodschappen worden verkondigd, zoals “koop dit”, “eet gezond” of “volg mij”’, vervolgt Van der Stokker. ‘Mijn werken dragen een feministische boodschap met zich mee over het breken met vaste hiërarchieën, maar dat is niet het belangrijkste. Ik probeer niet expliciet tégen iets te zijn. In plaats daarvan wil ik mijn eigen discours creëren in de vorm van een neutraal niemandsland, waarin ik de hedendaagse versnelling en arrogantie kan afzwakken. Vroeger luisterde ik tijdens het tekenen in mijn studio naar experimentele muziek met veel kakofonie en witte ruis. Aanhoudende abstractie, geluid dat klinkt als Useful Knowledge. In die ruimte kon ik dan met een eindeloze open blik fantaseren en experimenteren, en zo een radicale lieflijkheid zonder oordeel opnemen in mijn werk.’
