‘Er schuilt intimiteit in de manier waarop mensen grenzen ervaren,’ zegt Amy Reed-Sandoval, universitair hoofddocent filosofie aan de Universiteit van Nevada in Las Vegas. ‘Grenzen geven mede vorm aan de identiteit van mensen. Zo sprak ik eens een vrouw die voor een abortus van Canada naar New Mexico was gereisd. Het was een nare situatie waarin het kind de geboorte niet zou overleven. Door de controverse rondom abortus in de Verenigde Staten was ze bang om bij de grens ondervraagd en teruggestuurd te worden. Achteraf zei ze dat de angst voor de denkbeeldige grensagent haar de mogelijkheid had ontnomen om te rouwen om haar ongeboren kind. De grens veranderde de gevoelens en het levensverhaal van deze vrouw.’
Amy Reed-Sandoval is universitair hoofddocent filosofie aan de Universiteit van Nevada in Las Vegas. Ze is gespecialiseerd in migratiefilosofie en het filosoferen met kinderen, en schreef eerder de boeken Socially undocumented. Identity and immigration justice (2020) en Latin American immigration ethics (2021). In 2025 verschijnt haar nieuwe boek Intimate borders. Feminism at the margins of the state.
Reed-Sandoval geeft filosofieles aan kinderen aan beide kanten van de Amerikaans-Mexicaanse grens. Ook doet ze onderzoek naar rechtvaardig grensbeleid. Hiervoor interviewt ze kwetsbare groepen als vrouwen, kinderen en mensen uit inheemse gemeenschappen over hoe zij grenzen ervaren. Zij zijn namelijk vaak slachtoffer van grensgerelateerd onrecht. Reed-Sandoval: ‘Rechtvaardig migratiebeleid is alleen mogelijk als we de dominante betekenis van grenzen ter discussie stellen.’
U spreekt over ‘intieme grenzen’. Wat zijn dat?
‘Grenzen worden vaak gezien als onpersoonlijke entiteiten die in- en uitsluiten. Maar ze hebben ook een persoonlijke dimensie. Zo schrijft de feministische filosoof Gloria Anzaldúa hoe de Mexicaans-Amerikaanse grens nauw verbonden is met haar belevingswereld en haar identiteit. De grens is voor haar iets wat haar identiteit in tweeën splijt, waardoor ze zich aan geen van beide kanten vanzelfsprekend thuis voelt. Zo’n getuigenis ondermijnt de scheidslijn tussen het publieke en het persoonlijke, een onderscheid dat mensen vaak impliciet maken wanneer ze over grenzen spreken.
Door te kijken naar de persoonlijke dimensie van grenzen wordt het mogelijk om een breder scala aan grensgerelateerd onrecht te herkennen, wanneer mensen niet kunnen krijgen waar ze recht op hebben. Denk aan de vrouw die niet kon rouwen om haar ongeboren kind. Of aan de manier waarop grensinstellingen mensen in een specifieke identiteit of sociale rol dwingen.’
Kunt u een voorbeeld geven van hoe grenzen mensen in een bepaalde identiteit dwingen?
‘In mijn volgende boek Intimate borders betoog ik dat grenzen medeplichtig zijn aan de zogeheten “adultificatie” van kinderen. Adultificatie is een sociologisch begrip dat verwijst naar situaties waarin kinderen als volwassenen worden behandeld en dit schadelijke gevolgen voor ze heeft. Kinderen die emigreren of dicht bij grenzen wonen zijn vaak slachtoffer van adultificatie, omdat grensagenten en migratiewetgeving hen vaak als volwassenen behandelen.
Zo worden Palestijnse jongens die dicht bij de grens met Israël wonen vaak in de rol van kostwinner gedwongen voor hun arme families. Zij kunnen makkelijk de grens over en geld verdienen in Israël, omdat Israëlische grenswachters een oogje dichtknijpen zolang de jongetjes er kinderlijk uitzien. Maar zodra de jongens volwassener lijken, verliezen ze deze mogelijkheid. Plotseling worden ze als een terroristische bedreiging beschouwd en kunnen ze gewelddadig aangepakt worden door Israëlische militairen. In beide scenario’s wordt Palestijnse jongens de zorg ontnomen waar ze als kinderen recht op hebben.
De adultificatie van kinderen door grensinstellingen toont aan dat grensgerelateerd onrecht niet altijd te reduceren valt tot een enkel moment, maar blijvende impact kan hebben. Daarom moet de ethiek van migratie meer omvatten dan discussies over wanneer mensen grenzen mogen oversteken of wat rechtvaardig integratiebeleid is voor migranten.’
Kunnen filosofische inzichten een rol spelen in het formuleren van concreet migratiebeleid?
‘Ja, met begrippen zoals “adultificatie” wil ik laten zien hoe kwetsbare groepen geraakt kunnen worden door grensgerelateerd onrecht. Beleidsmedewerkers en politici hebben een morele verantwoordelijkheid om dit onrecht tegen te gaan. Bijvoorbeeld door kindvriendelijke grenzen te ontwikkelen waarin ze de behoeften van kinderen en jongeren vooropstellen.
Hoe zo’n kindvriendelijke grens eruit ziet, moet beslist worden in samenspraak met filosofen, traumatherapeuten en sociologen. Maar ik hoop dat het idee van “intieme grenzen” een uitgangspunt wordt voor de hervorming van het migratiebeleid. Uit de ervaringen van kwetsbare migranten blijkt namelijk dat lobbyen voor open of gesloten grenzen lang niet altijd nuttig of moreel gepast is. Sommige vormen van onrecht kunnen niet worden rechtgezet door de grenzen simpelweg open of dicht te gooien.’
