Bert Keizer: Medische angst

Je hebt medische zeep, medische besluiten, medische congressen, 
medische tijdschriften en sinds kort ook medische marihuana. In Zürich hadden ze ooit medische heroïne, maar ik weet niet hoe lang dat goed ging. ‘Medisch’ betekent niet meer dan ‘iets met dokters’ dus is er ook medische angst. Ik heb het over de huiver die elke jonge dokter bevangt als ze voor het eerst moet prikken of snijden of een besluit nemen met verstrekkende gevolgen: ja, deze vaatafsluiting is  onoplosbaar, deze man zal zijn been moeten inleveren. Het is de gezonde angst die elke professional overvalt naarmate hij minder intensief gesteund wordt door opleiders of voorgangers en zich op een avond in die beslissende positie bevindt waar hij jaren naartoe werkte en waarin hij zelf de knoop zal moeten doorhakken. Dit is goeie angst, want de terughoudendheid die er het gevolg van is voorkomt ongelukken. Over naar een slechte vorm van medische angst, die je aantreft rond de dood. En ook hier is men terughoudend om ongelukken te voorkomen. Ongelukken? Het gaat om het ultieme ongeluk: de dood. En om het ergste van alle ongelukken te voorkomen zijn artsen bereid de gekste dingen uit te halen. Wat vindt u van het inbrengen van een pacemaker bij een 96-jarige stervende vrouw? Kost duizenden euro’s en verneukt een overlijden. 
 

Deze angst wordt gevoed door het vermijden van de persoonlijke ontmoeting en die vermijding is het gevolg van de scheiding tussen lichaam en geest. Een van de meest wijd verbreide hedendaagse filosofische misverstanden is dat we het dualisme van Descartes gelukkig achter ons hebben gelaten. Dat dat niet zo is verkondigde Dick Swaab al in de titel van het boek waarin hij dacht dat het probleem was opgelost: WIJ zijn ons BREIN, een bondige en overtuigende formulering van het dualisme, waarin de persoonlijke levenssfeer naast de menselijke anatomie wordt geplaatst. In de geneeskunde is de scheiding tussen lichaam en geest het duidelijkst tijdens de narcose als de geest gewoon even wordt uitgezet zodat de dokter haar gang kan gaan in het lichaam. Voor de arts eigenlijk de ideale werkomstandigheden, ware het niet dat mensen meestal wakker zijn en er naast hun BREIN ook een WIJ is waar je wat mee moet. Die slechte variant van medische angst leidt er toe dat men niet bereid is de blik op te richten uit de anatomie en de zieke in de ogen te kijken en daar te zoeken naar het antwoord op de vraag of je nog wat moet doen. In de organen waar artsen alles kunnen zien vind je echter op dit punt geen informatie.