Veel mensen streven volgens Fleur Jongepier naar zelfkennis louter om gelukkig te worden. ‘Misschien moeten we ons hier wat minder op focussen, en ons wat drukker maken om morele zelfkennis.’
De boekwinkels staan vol met boeken over het belang van zelfkennis’, zegt Fleur Jongepier, auteur van het boek Ik. Filosofie van het zelf en vanaf augustus postdoc aan de universiteit van Cambridge (VK). ‘Alle zelfhulpboeken leggen de nadruk op persoonlijk geluk en erachter komen wat iemand zelf echt wilt. Maar wat er vaak over het hoofd wordt gezien is dat er ook zelfkennis is, of juist een gebrek daaraan, die om morele redenen relevant is. Die is onderbelicht, maar tegelijkertijd veel urgenter.’
Tekst loopt door onder afbeelding
Fotografie: BMFotografie
Wat is een voorbeeld van moreel relevante zelfkennis?
‘Een voorbeeld zijn impliciete vooroordelen over gender. Stel dat ik tijdens het niet-anoniem nakijken van tentamens vrouwen structureel een hoger cijfer geef dan mannen. Als je vervolgens aan mij vraagt of ik vrouwen slimmer vind dan mannen, zal ik nee zeggen. Ik heb de overtuiging dat ik een egalitair persoon ben. Maar omdat ik vrouwen structureel hogere cijfers geef dan mannen, heb ik kennelijk op impliciet niveau de overtuiging dat vrouwen wél slimmer zijn. Hierin zie je dan een clash tussen mijn expliciete en impliciete overtuigingen. Op het moment dat ik meer kennis heb over deze impliciete vooroordelen, kan ik daar vervolgens naar handelen. Dan moet ik bijvoorbeeld anoniem gaan nakijken, omdat ik anders andere mensen onrecht aandoe.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
