Home Wc-papier

Wc-papier

Door Alicja Gescinska op 24 september 2020

Wc-papier
Cover van 10-2020
10-2020 Filosofie magazine Lees het magazine

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

We zijn er krampachtig naar op zoek. Iedereen wil er graag de belichaming van zijn en gruwt van haar tegendeel: doorsnee saaiheid. Ik heb het over originaliteit. Het besef van onze obsessie met originaliteit bekroop me laatst op een misschien wel vreemde, ‘originele’ plaats: mijn toilet.

Op de verpakking van mijn rollen wc-papier stond in grote, sierlijke letters: ‘Schoon en origineel.’ Ik wist niet goed wat ik me daarbij moest voorstellen. Zouden bij gebruik de Vier Seizoenen van Vivaldi weerklinken uit de papiervezels? Zou er een lichtshow mee gepaard gaan? Dat zou beslist origineel zijn. Maar het leek me weinig waarschijnlijk. Na lang nadenken ben ik er nog steeds niet uit: wat is de definitie van origineel wc-papier?

Sluwe marketeers op een fancy reclamebureau moeten die bijzondere slogan bedacht hebben: wat als we onze rollen nu eens origineel noemen? Daarmee blijkt dat deze marketeers hun vak goed verstaan en ook onze tijdgeest. Originaliteit is een magisch woordje: het vloeit over van positieve connotaties. In één woord worden twee idealen gevat. Originaliteit kan enerzijds verwijzen naar oorspronkelijkheid, authenticiteit. Ook al worden onze potten spaghettisaus op industriële wijze bereid, plaats op de verpakking een oude Italiaanse oma of laat in de commercial la mama opdraven, en je denkt onmiddellijk: dit is de échte, traditionele bereidingswijze! Anderzijds verwijst originaliteit ook naar iets vernieuwends, iets dat we nog niet eerder gehad hebben, een triomf van de menselijke vindingrijkheid en creativiteit. En dat allemaal voor een drielagig rolletje wc-papier!

Niets is zo saai als het streven naar originaliteit

De paradox wil uiteraard dat uiteindelijk niets zo saai wordt als het streven naar originaliteit. We willen er allemaal zo graag uitspringen dat we ons niet eens beseffen hoe weinig oorspronkelijk we zijn. Vooral in de kunsten is dat geen goede instelling. Een kunstenaar die streeft naar originaliteit omwille van de originaliteit zal opvallen in zijn schreeuwerigheid, maar zelden grote kunst scheppen. De grote kunstwerken uit de geschiedenis zijn vaak heel expliciete variaties op hetzelfde thema: mimesis. Enkel een cultuurbarbaar zou over Pergolesi’s Stabat Mater kunnen oordelen: nou, klinkt niet slecht, maar dat hebben ze vroeger ook al weleens gecomponeerd. Of wat te zeggen van de nostos als leidmotief in de literatuurgeschiedenis? Al bij de oude Grieken was de thuiskomst een geliefd thema. Hoeveel van dergelijke verhalen zijn er door de eeuwen heen niet geschreven? Denk aan Homerus’ Odyssee of James Joyce’ Ulysses. Echt origineel is het allerminst te noemen. Maar wat een meesterwerken heeft dat opgeleverd. Meesterwerken die écht origineel en schoon zijn.