In een prachtig interview dat redacteur Marc van Dijk hield met Antjie Krog in Zuid-Afrika vertelt zij wat ze zo intrigerend vindt aan Thinking Planet – ons evenement dat plaatsvindt op 21 april. Dat het geen onderscheid maakt tussen mensen en aarde, zegt ze. Er is geen hiërarchie of zelfs antropocentrisme in de naam: de planeet zélf denkt, en die planeet is niets meer dan alles wat daar deel van uit maakt. Dit klinkt als een zweverige hippiefantasie van totale harmonie, een religieus verlangen naar het verloren paradijs, maar dat is het niet. Juist door wat Krog de ‘interverbondenheid’ noemt kunnen onderlinge verschillen pas écht ruimte krijgen. Dat werd mij duidelijk toen ik in januari in de aanloop naar Thinking Planet de lezing van Mogobe Ramose bijwoonde over ubuntu. Naast verrijkende inzichten kwamen er ook voor westerse oren minder aangename ideeën op tafel. Ramose stelde bijvoorbeeld dat kinderen krijgen een verplichting is.
Het druist in tegen mijn onwrikbare opvatting van zelfbeschikkingsrecht, en in de zaal werd het bepaald ongemakkelijk. Maar er zaten duidelijk pijn en frustratie achter zijn overtuiging – namelijk de in zijn ogen neokoloniale druk van het Westen op Afrika om het geboortecijfer naar beneden te krijgen. Mochten ze nu eindelijk zelf eens beslissen wat goed voor hen was? Nu kun je daar van alles over vinden, maar het bijzondere was: er was een stevig debat, juist omdat díé frustratie wel degelijk werd begrepen. Verschil kan alleen bestaan als er ook wordt gedeeld. Voor wie slechts wrokkig afwijst zijn er geen verschillen. Alles moet zijn zoals hij, of anders verdwijnen.
Thinking Planet stelt de interverbondenheid voorop, tussen mensen onderling, en mensen en de natuur – ook al is dat soms pijnlijk. Het hoeft niet altijd leuk te zijn. Tegelijkertijd merk ik een idealisme en kracht bij de redactie – vooral de organisatoren Danique van der Bijl en Evanne Nowak – die echt hoopvol is. In een tijd van groeiend ressentiment bouwen we aan iets moois. We hopen dat u erbij bent.
