Ik cursus er de laatste tijd een flink potje op los om mezelf te verbeteren. Van yoga tot helder communiceren, van boksen tot bewust koken – ik ben er behoorlijk druk mee.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Eigenlijk vond ik dat ik aardig bezig was, totdat ik door Edward Slingerland, hoogleraar Aziatische wetenschappen en cognitieve psychologie, op de vingers werd getikt. Iemand duwde mij zijn onlangs verschenen boek Proberen niet te proberen in handen. Slingerland beschrijft daarin een ‘typisch westerse vrouw’ met een carrière die haar leven volbouwt met solitaire bezigheden die zelfverbetering tot doel hebben. Zo’n vrouw, zegt hij, is veel minder gelukkig dan een zekere Serafina Vinon. Dat is een vrouw van 66 jaar die in een Italiaans bergdorp woont. Ze staat elke dag om vijf uur op, melkt haar koeien, maakt haar huis schoon en maakt praatjes met mensen. Ze gaat op in haar werkzaamheden, is verbonden met de natuur en haar omgeving en denkt niet de hele dag na over wie ze is of zou moeten zijn.
Serafina heeft wu-wei. Dat Chinese begrip betekent zoveel als ‘niet proberen’ of ‘niet doen’. Wu-wei is een toestand waarin alles vanzelf gaat. Proberen niet te proberen is belangrijk, want we weten allemaal dat als je iets té graag wilt (een partner, in slaap vallen) dat juist niet lukt, maar als je er even niet mee bezig bent het je ineens komt aanwaaien.
Wie in wu-wei is, voelt zich zalig: de dingen gaan vanzelf en je voelt je verbonden met het grotere geheel. Maar hoe doe je dat, niet-proberen? Slingerland geeft een diepgravende analyse van het begrip, waaruit uiteindelijk blijkt dat enige inspanning wel degelijk nodig is om in wu-wei te geraken. Er moet immers een automatische piloot ontwikkeld worden, zodat het lichaam zich zonder al te veel geforceerde denkkracht kan inspannen. Ook spontaniteit blijkt voor een deel kweekbaar. En een ervaren coach kan handig zijn.
Op dit punt raakte ik de kluts kwijt in het zeer boeiende exposé over wu-wei. Een ervaren coach vinden? Zou ik niet een cursus wu-wei… (Ja! Die zijn er!). Ik keek in mijn agenda of ik nog een gaatje had… Nee wacht, ho stop. Raakte ik zo niet nog verder verwijderd van de wu-weiende Serafina? Ach, koeien stinken, herhaling is saai en de weerelementen zijn heus niet altijd een pretje – dat is een romantische alpendroom. Maar het leek me niet erg wu-wei om op een cursus wu-wei gaan. Ik nam mij voor te proberen het proberen niet te proberen. Wu-wei? Nee hoor, dat ga ik zeker niet proberen. Zo ongeveer moet het dus gaan lukken en waait de wu-wei me vanzelf aan.
