We keken naar de televisie. Mijn dochter (5) zag René Gude met één been uit een taxi stappen. ‘Mama, waar is dat andere been gebleven?’
‘Dat is geamputeerd, hij is ziek.’
‘Wat is geamputeerd?’
‘Afgehakt.’ Ik kon niet zo snel een beter synoniem vinden.
‘Hebben ze dat been gewoon in de prullenbak gegooid?’
‘Geen idee. Misschien kunnen we het hem vragen.’
We componeerden een e-mail. Prompt kregen we antwoord: 5-jarigen zijn leuke wezens en ja, hij vreesde dat het been in de prullenbak was beland.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Het maakte diepe indruk op haar. De prullenbak was vanaf nu een plek waarin afgehakte armen en benen konden liggen.
Ik denk dat het voor het eerst is dat een Nederlandse filosoof zo’n warm en groots in memoriam kreeg in de Nederlandse kranten. Het staat in schril contrast met hoe de pers afscheid nam van Anil Ramdas. Daar werden kanttekeningen geplaatst bij zijn karakter en kregen meer vijanden dan vrienden het woord. René had vier gouden mediatroeven in handen: één been, goedgehumeurd, origineel en bijna dood. De naderende dood gaf zijn filosofisch humeurmanagement urgentie en het ene been was de permanente visuele herinnering daaraan.
Voor het medium televisie, waarbij alles geregisseerd is, is zulke echtheid een zegen. Vandaar dat zieke mannen het zo goed doen op televisie. Ze krijgen mij bijna altijd aan het huilen omdat ze de eindigheid van het leven combineren met kwetsbaarheid én vitaliteit. De filosofie, wetenschap, muziek en literatuur worden relevanter dan ooit. Wubbo Ockels liet bij Pauw zien hoe hij zijn heil zocht bij Chinese dansmeditatie en bezong de lof van de wetenschap, Pieter Steinz maakte een altaar met zijn dochter Jet bij De Wereld Draait Door voor de literatuur, Thé Lau, die het bijna zelf ook niet kan geloven, zo’n nacarrière, leeft voor de muziek.
Toeval of niet, maar zij die de dood in de ogen kijken doen het nu ook opvallend goed op het witte doek; de ‘amputatieporno’ in Les Intouchables en De rouille et d’os (onvergetelijke seksscène van een eenbenige vrouw), en nu The Theory of Everything (Stephen Hawking), The Imitation Game (Alan Turing) en Still Alice (vroeg demente professor).
Toen ik René ooit vroeg naar het geheim van zijn goede huwelijk, antwoordde hij dat de filosofie uitkomst bracht. De sleutel lag in trouw. Het huwelijk is broos omdat het een mensenmaaksel is. Ontrouw is allesverwoestend omdat het een totale geschiedenis wegvaagt. Er zat een goed-humeurdeuntje bij waar je met één been op kon dansen.
