Vergeet het emancipatiewalhalla Zweden. Onthoud Congo. Daar zorgt de Aka-pygmeeman nóg meer voor de kinderen. Hij kookt voor ze, veegt vieze billetjes af en zal zelfs zijn tepel aanbieden als het kind erom vraagt. Ik kom het voorbeeld tegen in het zojuist verschenen boek De wonderbox van de cultuurhistoricus Roman Krznaric.
Als in het Westen kinderen stelselmatig aan de moeder worden toegewezen na een scheiding, dan zit daar een naturalistisch argument achter: moeders zijn ontworpen om te zorgen voor het kroost. Maar zie het inspirerende leven van de Aka-pygmeeman, dat elke biologische argumentatie ondermijnt.
Het voorbeeld laat mij in verwarring achter. Scheiden Pygmeemannen nooit van hun vrouw? Of hebben ze daar geen huwelijk zoals wij? Wat doet de Pygmeevrouw als haar man het kind voedt? En is de Pygmee-man de ideale man voor mij? Ik herinner mij dat ik ooit een boek las van een westerse vrouw die verliefd was geworden op een Pygmee-stamhoofd. Bepaald geen eitje hoor, die relatie.
Misschien is het niet de bedoeling dat ik er zo serieus op in ga. Roman Krznaric wil ons vooral opbeuren: als we een levensvraag hebben, bijvoorbeeld over werk, liefde, of familie, kun je te rade gaan bij de psychologie of bij de filosofie, maar ook bij de geschiedenis. De geschiedenis, een inspirerende grabbelton vol curieuze levens. Krznaric presenteert ons zijn ‘wonderbox’ naar de bekende ‘wunderkammer’, de Duitse kabinetten met curiosa in de Renaissance.
Nog een voorbeeld. Op het Think! Festival, vorig jaar, legde Krznaric de volgende vraag voor: als je dit jaar drie nieuwe banen mocht uitproberen, wat zou je dan kiezen? Postbode op Texel? Tuinman in Engeland? Of als stewardess meevliegen met Singapore Airlines? De oefening maakte veel opgewektheid los. Andere banen voor jezelf bedenken, betekent dromen over alternatieve levens. Als er zoiets bestaat als seriële monogamie waarom dan niet een seriële carrière? Zo’n ‘portfolio’-carrière had Hildegard Von Bingen ook al in de twaalfde eeuw. Ze was toneelschrijver, filosoof, mysticus, dichter én plantendeskundige.
Krznaric’ wonderbox bevat de curieuze levens van onder meer de Aka-pygmeeën, de vriendschap tussen een voormalig Ku Klux Klan leider en de zwarte vrouw Ann Atwater en Hildegard Von Bingen. Dat heeft iets willekeurigs. Erger: het heeft iets weg van exotisme: (zwarte) vrouwen, racisten en pygmeeën in de verwonderbox. Komt allen kijken naar de wonderlijke pygmeeman die zijn kind de tepel geeft! Maar toegegeven: de onderliggende optimistische maakbaarheidsgedachte is wel degelijk inspirerend. Er is geen vanzelfsprekende of natuurlijke manier waarop werk, familie en liefde op deze aardbol georganiseerd zijn. En over die Aka-pygmeemannen uit Congo wil ik inmiddels alles weten.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
