De één installeert zonnepanelen, een ander organiseert bewustwordingscampagnes en weer een ander probeert een Europese politieke partij op te richten. Vijf voormalig studenten van Future Planet Studies doen allemaal verschillende dingen, maar met hetzelfde doel: een duurzame wereld creëren.
We spreken Marinus, Vera, Sjef, Jim en Jasper in het duurzame café de Ceuvel.
Marinus: ‘Duurzaamheid is een beetje te vergelijken met Einsteins bekende formule E= MC2. Laatst hoorde ik wat die formule betekent: als je een bepaalde afstand aflegt, dan heb je die zowel in de ruimte als in de tijd afgelegd. Zo is het met duurzaamheid ook. Je kunt niet wachten tot we bij de finish zijn. De tijd en de aarde gaan gewoon door. Het gaat erom wat wij er in de tussentijd mee doen.’
Vera: ‘Ik heb een eigen bedrijf, Ultra Ultra, waarmee ik bewustwordingscampagnes voer. Vorig jaar hebben we voor de provincie Brabant de doe-het-zelf-kip ontworpen. Mensen kregen bij deze campagne 3 bevruchte eieren en een broedmachientje, maar ook het slachtmateriaal mee naar huis. Zo kregen ze zelf verantwoordelijkheid voor de slacht.’
Marinus: ‘Ik werk bij een zonnepaneleninstallatiebedrijf en ben kok in een wijnbar. Als ik kook, ben ik continu bezig met de duurzaamheid van het eten. Ik kijk vooral naar de achtergrond van de producten.’
Makkelijke keuzes
Marinus: ‘Als je bewust bent van je eigen impact, moet je daar je keuze op afstemmen.’
Sjef (vegetariër en installateur van off-grid zonne-energiesystemen in Afrika en Zuidoost-Azië): ‘Er zijn veel makkelijke keuzes die iedereen sowieso moet maken. Dit zit in de kleine dingen, zoals minder en verantwoorder vlees eten, tweedehands kleding kopen en minder vliegen. Al die dingen kun je vrij makkelijk doen. Dat kost je echt niet zoveel en scheelt wel al een heleboel.’
Marinus: ‘Daar ben ik het mee eens. Ik vlieg één keer per jaar.’
Jim: ‘Ik ben een eigen bedrijf begonnen dat muziekfestivals helpt om in te schatten wat het energieverbruik is en daar de meest effectieve stroomvoorziening voor te bepalen. Daar is veel vraag naar. Festivalhouders zijn namelijk afhankelijk van vergunningen. Om goodwill te kweken bij die vergunningverleners proberen ze hun ecologische voetafdruk steeds meer te verlagen.’
Vera: ‘Ik ben eigenlijk niet een heel groen persoon. Ik heb geen zonnepanelen of elektrische auto. Maar in de keuzes die ik maak voor mijn bank of voor mijn energieleverancier, is voor mij de graadmeter: denken ze een beetje na wat het effect is op de wereld? Iedereen zou dat moeten doen. Ik zet standaard onder mijn mails “ben je al overgestapt naar een duurzame bank?”, “ben je al overgestapt naar een duurzame energieleverancier?” of “ben je al overgestapt naar een duurzame verzekeraar?”, met handige links erbij. Want het is zó makkelijk!’
Toch heel lastig
Sjef: ‘Mensen willen natuurlijk wel een beetje lekker leven. Het is lastig om altijd maar duurzaam bezig te zijn. Ik koop bijvoorbeeld ook nog super veel producten in plastic.’
Vera: ‘Ja, ik snap ook wel dat mensen aan het eind van de maand wat krap bij kas zitten. En als je dan in de supermarkt een enorm aanbod aan troep hebt, wordt het heel lastig om toch niet die goedkope cornflakes of kaas te kopen. Als je het plateau aangereikt krijgt, word je gewoon gedrild om het te kopen. Bijna wekelijks word ik wel gebeld door een goedkopere energieleverancier. Ik heb mezelf moeten dwingen om telkens weer te zeggen dat ik niet geïnteresseerd ben, omdat ik juist achter die duurzame bedrijven sta. Mensen zijn helemaal gewend dat iedereen overstapt als zij zeggen “je gaat er bij ons 200 piek per jaar op vooruit”. Er heerst een economische moraliteit.’
Marinus: ‘Daarbij komt ook nog dat een dure, biologische paprika uit Spanje niet per se duurzamer is dan een goedkopere paprika uit een kas in Nederland. De CO2-uitstoot van de transport telt namelijk mee in de balans. Het is een wirwar waarin je nooit helemaal precies weet wat de juiste keuze is. Maar ik probeer me er staande in te houden.’
In je eentje?
Marinus: ‘Die kleine keuzes van een individu maken volgens mij echt verschil. Consumenten bepalen wat er in de winkel ligt. Bij de Jumbo stijgt het aanbod van vegetarische stukjes bijvoorbeeld enorm. Dat komt alleen door de consumentenvraag.’
Vera: ‘Ik vind dat mensen vaak worden aangesproken op hun consumentenimpact, terwijl je ook verschil kunt maken in het bedrijf waar je werkt. Als werknemer kun je enorme impact maken door er bij de werkgever een punt van te maken. Zo zorg je bijvoorbeeld dat er minder geprint wordt of dat de energie duurzaam wordt geregeld. Ik voel me als individu zeker niet onmachtig.’
Jasper: ‘Ik ben juist heel sceptisch over de manier waarop individuen duurzaamheid op dit moment benaderen. Ik noem dit ecologische zelfkastijding. Mensen zijn alleen bezig met duurzaamheid omdat ze zich schuldig voelen. Zo creëren ze een soort fantasiewereld over hun invloed op de aarde, een wederkerigheid: als zij er goed bezig zijn, geeft dat hen een goed gevoel. We mijmeren een beetje over duurzaamheid, maar laten het enorm afweten. Er zijn eigenlijk maar drie domeinen waarmee je echt verandering teweeg kunt brengen: het kennisdomein van de wetenschap, het economische domein en het politieke domein. Als je dus geen geld en geen kennis hebt, dan móét je politiek actief zijn.’
Politiek actief
Sjef: ‘De overheid is natuurlijk één van de belangrijkste spelers. Politici hebben een belangrijke faciliterende rol met geld en macht. Op die manier kunnen ze voorwaarden scheppen waarbinnen mensen aan de slag kunnen.’
Marinus: ‘Op dit moment lopen ze er wel een beetje achteraan’
Vera: ‘Ik heb de politiek niet per se nodig. Als zij het niet doen, dan doen wij het wel!
Jasper: ‘Er zou geen onderscheid moeten zijn tussen wij en de politiek. Jij bent de politiek. Als je iets wilt veranderen, moet je hier actief zijn. En hiermee bedoel ik niet alleen stemmen op GroenLinks meisjes met hun ‘red de varkentjes’-ideetjes. Zelf ben ik betrokken bij de pan-Europese partij Volt Europe. Ik hoop dat er uiteindelijk één uniforme Europese partij komt met één visie en één partijprogramma. De marginale milieu-impact die jij maakt met jouw consumentengedrag valt in het niet bij de fundamentele verandering die je kunt bewerkstelligen wanneer jij regels invoert. Dan kun je doen wat je wilt: je kunt de wereld rond vliegen en vlees eten. Als jij je bijvoorbeeld keihard inzet voor een Europese CO2-belasting heeft dat een gigantische impact.’
Jim: ‘Ik ben het er wel mee eens dat je met regels grote impact kunt hebben, maar dat kun je pas doen als er maatschappelijk draagvlak is. Dus ik denk dat die kleine dingen –minder vlees eten, minder vliegen– toch heel belangrijk zijn voor de cultuuromslag en bewustwording.’
Sjef: ‘Politici hebben een bepaalde rol. Ze zeggen dingen om hun achterban tevreden te houden. Dat is uiteindelijk hun doel.’
Toekomstverwachtingen
Vera: ‘Volgens voorspellingen zijn we in 2050 met 10 miljard mensen. Ik word daar een beetje bang van. Hoe het daarna gaat, hangt af van de welvaartsverdeling. Als vrouweneducatie bijvoorbeeld verder ontwikkelt, kan dat ervoor zorgen dat er weer minder kinderen geboren worden. Ik denk dat 10 miljard wel de piek wordt.’
Marinus: ‘Over 200 jaar is er wel een epidemie geweest. Ik denk dat we dan op dezelfde koers zitten, waarschijnlijk weer richting de 10 miljard, maar dan op een duurzamere manier omdat we meer lessen hebben geleerd.’
Jim: ‘Het is in de hele samenleving steeds meer een serieus item om duurzaam te leven. Er wordt bijna vanuit het volk geroepen om CO2-taks op te leggen. Dat vind ik heel mooi om te zien.’
Sjef: ‘Ik zie dat de mens steeds meer gecombineerd wordt met techniek. Als dit zo doorgaat, worden mensen uiteindelijk onsterfelijk.’
Vera: ‘Dat onsterfelijkheidsideaal kan heel problematisch worden. Als dat lukt, verandert dat the whole game…’
