In uw boek uit u de zorg dat we langzamerhand terecht komen in een wereld van uitersten waar het verschil tussen de ‘haves’ en de ‘haves-not’ steeds groter wordt en alleen de rijken nog een stem hebben terwijl velen stemloos blijven. Wat is in uw ogen rechtvaardigheid?
‘Ik werp een soort kosmopolitische blik op de wereld: alle rechten die aan mij worden verleend, behoren ook toe aan een ander, waar hij of zij ook leeft. Kant schreef al over de fundamentele gelijkwaardigheid van burgers. Ik geloof dat die gelijkwaardigheid niet alleen moet worden gewaarborgd binnen de grenzen van een democratische staat maar ook daarbuiten.’
Zijn er, afgezien van Kant, ook andere filosofen die u hebben geïnspireerd?
‘In zijn boek A Theory of Justice ontwikkelde John Rawls een politieke theorie voor een rechtvaardige democratische samenleving. Zijn concept van rechtvaardigheid baseerde hij op een gedachte-experiment dat bekend staat als de ‘sluier van de onwetendheid’: wij moeten besluiten maken ten aanzien van rechtvaardigheid alsof we niet weten waar we, maatschappelijk gezien, zelf staan in de wereld.’
Hoe komt deze theorie van Rawls terug in The Silent Take Over?
‘Rawls’ ideeën hebben vooral invloed gehad op mijn persoonlijke leven. Ik realiseer me dat het puur geluk is dat 'Ik ben geboren in Londen, als kind van een welgesteld gezin, en dat ik het voorrecht van een opleiding heb genoten. Maar waarom, omdat ik toevallig in dit deel van de wereld ben geboren, worden mij zoveel rechten en privileges verleend die anderen niet hebben? De opvattingen van Rawls sluiten nauw aan bij mijn opvoeding. Ik kom uit een gezin waar de aandacht voor sociale rechtvaardigheid en maatschappelijk engagement heel groot was.’
Een verschil met sommigen van de anti-globalisten is dat u niet uit bent op een ander economisch systeem maar het systeem wil veranderen. Waarom verwerpt u het kapitalisme niet?
‘Ik ben een reformist, geen revolutionair. Ik geloof dat het kapitalisme het beste systeem is om rijkdom te genereren. Ik ben erg pragmatisch: je hebt geld nodig om bijvoorbeeld medicijnen of een huis te kopen. Overvloed of rijkdom is geen probleem, zolang het eerlijk wordt verdeeld. Maar als het in handen valt van 1/5 van de wereldpopulatie, dan wordt het een probleem.’
Een betere wereld krijgen we volgens u niet alleen door te protesteren en te demonstreren. Uiteindelijk moet de politiek erbij worden betrokken?
‘Een zorgwekkende ontwikkeling is dat de armen steeds minder gaan stemmen. De politiek verandert zo in een arena voor de bevoorrechte middenklasse en geen enkele verkiezingsstrategie richt zich op die armere bevolkingslaag. De protestbeweging maakt duidelijk dat teveel mensen worden buitengesloten. Dat is goed, maar uiteindelijk is het de taak van de representatieve democratie om de belangen van minderheden samen te brengen. Alleen onder een “Rawlsiaanse sluier” kunnen er rechtvaardige besluiten worden genomen.’
De Stille Overname. De globalisering en het einde van de democratie, door Noreena Hertz, uitg. Contact, 256 blz. € 24,90.