Home De auteur van… De stille overname

De auteur van… De stille overname

Door Rosan Hollak op 13 december 2012

Cover van 03-2002
03-2002 Filosofie magazine Lees het magazine
Na een blauwe maandag bij de Wereldbank te hebben gewerkt raakte ze ontstemd over de grote kloof tussen globale economie en sociale rechtvaardigheid. Noreena Hertz is sinds de verschijning van The Silent Take Over Global Capitalism and the Death of Democracy vorig jaar, dé informele woordvoerster van de anti-globaliseringsbeweging. De stille overname van Hertz, nu ook in Nederland.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Log in als abonnee Geen abonnee? Bekijk de abonnementen

Sinds vorig jaar haar boek The Silent Take Over Global Capitalism and the Death of Democracy verscheen, is het leven van sociaal-econome Noreena Hertz in een stroomversnelling geraakt. De 34-jarige Britse evenknie van de Canadese Naomi Klein (auteur van No Logo) is sinds kort de informele woordvoerster van de anti-globaliseringsbeweging. Na haar studie economie werkte ze, als negentienjarige, korte tijd in Rusland voor de Wereldbank, waar ze meewerkte aan de privatisering van staatsbedrijven, maar ontstemd raakte over de sociale consequenties voor de fabrieksarbeiders. Tegenwoordig reist ze, als ze niet doceert aan de universiteit van Cambridge, de wereld af in een poging de toenemende kloof tussen globale economie en sociale rechtvaardigheid te dichten. Hertz trekt niet alleen met de anti-globalisten door de straten, maar gaat ook direct in discussie met regeringsleiders en president-directeuren van multinationals. Ze publiceerde artikelen in onder meer The Observer, The Guardian en The Washington Post en maakte voor de BBC de tv-serie The End of Politics waarin ze politici als Simon Peres en Tony Blair aan de tand voelt. 
 
In uw boek uit u de zorg dat we langzamerhand terecht komen in een wereld van uitersten waar het verschil tussen de ‘haves’ en de ‘haves-not’ steeds groter wordt en alleen de rijken nog een stem hebben terwijl velen stemloos blijven. Wat is in uw ogen rechtvaardigheid?
‘Ik werp een soort kosmopolitische blik op de wereld: alle rechten die aan mij worden verleend, behoren ook toe aan een ander, waar hij of zij ook leeft. Kant schreef al over de fundamentele gelijkwaardigheid van burgers. Ik geloof dat die gelijkwaardigheid niet alleen moet worden gewaarborgd binnen de grenzen van een democratische staat maar ook daarbuiten.’
 
Zijn er, afgezien van Kant, ook andere filosofen die u hebben geïnspireerd?
‘In zijn boek A Theory of Justice ontwikkelde John Rawls een politieke theorie voor een rechtvaardige democratische samenleving. Zijn concept van rechtvaardigheid baseerde hij op een gedachte-experiment dat bekend staat als de ‘sluier van de onwetendheid’: wij moeten besluiten maken ten aanzien van rechtvaardigheid alsof we niet weten waar we, maatschappelijk gezien, zelf staan in de wereld.’
 
Hoe komt deze theorie van Rawls terug in The Silent Take Over?
‘Rawls’ ideeën hebben vooral invloed gehad op mijn persoonlijke leven. Ik realiseer me dat het puur geluk is dat  'Ik ben geboren in Londen, als kind van een welgesteld gezin, en dat ik het voorrecht van een opleiding heb genoten. Maar waarom, omdat ik toevallig in dit deel van de wereld ben geboren, worden mij zoveel rechten en privileges verleend die anderen niet hebben? De opvattingen van Rawls sluiten nauw aan bij mijn opvoeding. Ik kom uit een gezin waar de aandacht voor sociale rechtvaardigheid en maatschappelijk engagement heel groot was.’
 
Een verschil met sommigen van de anti-globalisten is dat u niet uit bent op een ander economisch systeem maar het systeem wil veranderen. Waarom verwerpt u het kapitalisme niet?

‘Ik ben een reformist, geen revolutionair. Ik geloof dat het kapitalisme het beste systeem is om rijkdom te genereren. Ik ben erg pragmatisch: je hebt geld nodig om bijvoorbeeld medicijnen of een huis te kopen. Overvloed of rijkdom is geen probleem, zolang het eerlijk wordt verdeeld. Maar als het in handen valt van 1/5 van de wereldpopulatie, dan wordt het een probleem.’

Een betere wereld krijgen we volgens u niet alleen door te protesteren en te demonstreren. Uiteindelijk moet de politiek erbij worden betrokken?
‘Een zorgwekkende ontwikkeling is dat de armen steeds minder gaan stemmen.  De politiek verandert zo in een arena voor de bevoorrechte middenklasse en geen enkele verkiezingsstrategie richt zich op die armere bevolkingslaag. De protestbeweging maakt duidelijk dat teveel mensen worden buitengesloten. Dat is goed, maar uiteindelijk is het de taak van de representatieve democratie om de belangen van minderheden samen te brengen. Alleen onder een “Rawlsiaanse sluier” kunnen er rechtvaardige besluiten worden genomen.’
 
De Stille Overname. De globalisering en het einde van de democratie, door Noreena Hertz, uitg. Contact, 256 blz. € 24,90.